دانشنامه اسلامی
در اهمیت این اثر، همین مقدار کافی است که اگر بخواهیم ده اثر مهم تاریخ ادبیات ایران را نام ببریم، بدون شک گلستان، یکی از مهم ترین آن هاست که در همان دوران نگارش، به اهمیتش پی برده شد و خاص و عام آن را به مطالعه گرفتند و پسندیدند و قرن هاست در سراسر قلمرو زبان فارسی و بسیاری از کشورهای اسلامی و غیره آن را به درس می خوانند.
منظور سعدی از تألیف گلستان، دو چیز بود که هر دو را به حد کمال، چندان که برتر و بالاتر از آن متصور نیست انجام داد؛ یکی انشای بلیغ ترین و شیرین ترین نمونه نظم و نثر فارسی در لباسی که متکلمان را به کار آید و مترسلان را بلاغت بیفزاید و دیگری بیان مطالب اخلاقی و مسائل اجتماعی؛ به این معنی که در همه ابواب حکمت و فلسفه عملی از تهذیب اخلاق، تدبیر منزل و سیاست مدن، آنچه را که برای اصلاح حال مردم و تعلیم و تربیت افراد جامعه، نافع و مفید و متناسب با اوضاع و احوال عصر و زمان خود تشخیص داده است، بیان می کند.
کتاب، پس از مقدمه محقق در اشاره به نقص نسخه چاپی، با دیباچه نویسنده آغاز شده و ترتیب مطالب، چون بهشت، به هشت باب اتفاق افتاده و این بیت که در یکی از غزل های خود شیخ آمده، مناسب این کتابت است:
این اثر، دارای نثری است آمیخته به شعر، ساده و روان، آهنگین و مسجع. پیش از سعدی نیز نویسندگانی بوده اند که کلام خویش را به سجع می آراستند، اما هیچ یک از آنان در این کار توفیق سعدی را نیافت؛ زیرا سعدی سجع و موازنه را با سادگی کلام توأم کرد و این کاری است بس دشوار. دیگر نویسندگان برای آوردن سجع و موازنه، از کلمات عربی و گاه از واژگان دشوار آن زبان کمک می گرفتند؛ حال آنکه سجع های گلستان همه با کلمات ساده و متداول زبان ساخته شده و در کلام او بس طبیعی افتاده است.
