چشمه کاریز مؤلف کتاب مرآت البلدان مینویسد: این قنات قدیمی در یک جلگه کوچک زیر گردنه لارک، که از توابع دماوند است، واقع شده است. قنات از سمت غرب جریان دارد و در حال حاضر غالباً خشک است، اما گاهی اوقات مقداری آب میدهد. گفته میشود که فرورفتن در آب آن برای برخی از بیماریهای پوستی مفید است و به اعتقاد اهالی آن منطقه، اگر این قنات لایروبی شود، آب زیادی خواهد داشت. در گذشته، به دلیل نبود سیستمهای لولهکشی و آبرسانی، از قناتها برای تأمین آب استفاده میشد. قنات یا کاریز، کانالی است که در زیر زمین حفر میشود تا آب را به سطح زمین منتقل کند. چشمههای زیرزمینی که از آنها آب استخراج میشود، به نام مادرچاه شناخته میشوند. قناتهای حفر شده در عمق زمین به عنوان کانالهای ارتباطی عمل میکنند و رشته چاههایی که از مادرچاه منشأ میگیرند را به هم متصل میسازند. محلی که قنات به سطح زمین میرسد و آب از آن خارج میشود، به نام آبدهانهٔ کاریز، سر قنات یا دهن فره شناخته میشود. سالها، قناتها نقش حیاتی در تأمین منابع آبی شهرها و روستاها ایفا کرده و به طور میانگین به بیش از ۶۰ هزار روستا آبرسانی میکردند. اما با پیشرفتهای اخیر در زمینه لولهکشی و سیستمهای آبیاری، همچنین حفر چاههای عمیق و استفاده از پمپهای برقی، قناتها دیگر مانند گذشته کارایی لازم را ندارند. متأسفانه، حفر بیرویه چاههای عمیق و عدم برنامهریزی مناسب باعث شده که ۹۰ درصد قناتها خشک شوند و دیگر قابل احیا نباشند.