ابوالحسن علی بن عیسی اخشیدی رمّانی؛ ادیب، متکلم و نحوی برجسته قرن چهارم هجری
ابوالحسن علی بن عیسی رمّانی (۲۹۶-۳۸۴ هجری قمری)، یکی از دانشمندان برجسته قرن چهارم هجری بود که در زمینه‌های مختلف علمی مانند نحو، لغت، کلام، تفسیر، منطق و فقه صاحب‌نظر بود. او به دلیل شاگردی نزد ابن اخشید معتزلی و پیروی از مکتب او، به اخشیدی نیز معروف است. رمّانی اصالتاً سامرایی بود و در بغداد به دنیا آمد. شهرت او به رمّانی احتمالاً به دلیل ارتباطش با فروش انار یا به دلیل نسبتش با منطقه‌ای به نام قصر رمّان در واسط عراق بوده است.
جایگاه علمی و اساتید رمّانی
رمّانی یکی از نحویان برجسته مکتب بصره به شمار می‌رفت، اما برخی او را به دلیل استقلال فکری، متعلق به مکتب بغداد دانسته‌اند. او هم‌طراز دانشمندانی چون ابوعلی فارسی و ابوسعید سیرافی بود و در بسیاری از علوم، از جمله نحو و لغت، تسلط داشت. از جمله اساتید برجسته‌ای که رمّانی نزد آنان شاگردی کرد، می‌توان به زجّاج، ابن درید و ابن سرّاج اشاره کرد.
آثار و تألیفات رمّانی
رمّانی نزدیک به صد اثر علمی در زمینه‌های مختلف تألیف کرد که بیشتر آن‌ها مبتنی بر درس‌هایی بود که برای شاگردان خود املا می‌کرد. از جمله آثار مشهور او می‌توان به الألفاظ المتقاربه أو المترادفة المعنی، کتاب الحروف و کتاب الحدود اشاره کرد. این آثار نشان‌دهنده تسلط او بر موضوعات پیچیده علوم اسلامی و ادبیات است. رمّانی در سال ۳۸۴ هجری قمری درگذشت و در بغداد در کنار قبر ابوعلی فارسی به خاک سپرده شد.
