واژهی أُولِی به معنای صاحب است و در ترکیباتی مانند أُولِی الضَّرَرِ به کار میرود که منظور از ضَّرَرِ آسیب جسمی و جانی است و در نتیجه این ترکیب به کسانی اشاره دارد که دارای بیماری یا ناتوانی جسمی هستند. همچنین ترکیب «أُولِی النُّهَیٰ» به معنای صاحبان عقلها است؛ کلمهی نُّهَیٰ جمع نُهیة به معنای عقل است و علت این نامگذاری آن است که عقل، انسان را از پیروی هوای نفس بازمیدارد. برای بیان حالت بیمیلی یا امیدنداشتن، فعل لا تَرْجُونَ به کار میرود که به معنای امید ندارید، قائل نیستید یا اعتقاد ندارید است. کلمهی رَجاء در مقابل خوف قرار دارد که اولی به معنای امید به رسیدن چیزی شادیآور و دومی به معنای ترس از رسیدن چیزی اندوهبار است. فعل «یَثْنُونَ» از ریشه ثنی به معنای پیچاندن و برگرداندن است و در عبارت «یَثْنُونَ صُدُورَهُمْ» به معنای شانه خالی کردن یا سر در گریبان فروبردن است. همچنین عَیِینَا از مصدر «عیّ» به معنای خستگی و ناتوانی پس از انجام کاری است و به حالت خستگی شدید اشاره دارد.
اولى
دانشنامه اسلامی
[ویکی الکتاب] معنی أُوْلِی: صاحب
معنی أَوْلَی: سزاوارتر-نزدیکتر
معنی ضَّرَرِ: آسیب جسمی و جانی (در عبارت " أُوْلِی ﭐلضَّرَرِ "منظورکسانی که دارای بیماری جسمی اند می باشد)
معنی رَمْزاً: اشاره با دو لب (اشاره به وسیله ابرو و چشم و دست هم استعمال میشود ولی در اولی بیشتر بکار میرود )
معنی سَّیْرَ: سیر - حرکت (در عبارت "وَقَدَّرْنَا فِیهَا ﭐلسَّیْرَ " یعنی سیر در آن قراء را به نسبتی متناسب قرار دادیم، نه مختلف، به طوری که نسبت مسافت بین اولی و دومی، برابر بود با نسبت مسافتی که بین دومی و سومی بود)
معنی نُّهَیٰ: عقلها (أُوْلِی ﭐلنُّهَیٰ: صاحبان عقلها. کلمه نهی جمع نُهیة به معنای عقل است، و اگر عقل را نهیه نامیدهاند برای این بوده که عقل، آدمی را از پیروی هوای نفس نهی میکند)
جمله سازی با اولى
دوم هجرت از مكه به مدينه كه مؤمنين بعد از مهاجرت رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) يكى پس از ديگرى بدان شهر مهاجرت نمودند و ظاهرا مراد از هجرت در آيه مورد بحث هجرت دومى است، سياق دو آيه نيز با هجرت دومى بيشتر مى سازد تا اولى.