ابوالحسن خان معاضدالسلطنه نائینی، فرزند میرزا باقر و از نوادگان عموی میرزا نصرالله خان مشیرالدوله، یکی از شخصیتهای سیاسی و آزادیخواه دوران مشروطیت بود. خدمات دولتی معاضدالسلطنه با کار در وزارت امور خارجه آغاز شد. او در حدود سال ۱۳۲۲ق/۱۹۰۴م به عنوان کنسول ایران در بادکوبه منصوب گردید. در این سمت، به خاطر خدمات شایسته و افکار آزادیخواهانهاش شهرت یافت. در زمان وقوع انقلاب روسیه، درگیری شدیدی میان ارامنه و مسلمانان به وقوع پیوست و معاضدالسلطنه با تدبیر خود به یاری ایرانیان شتافت. این نوع فعالیتها و شخصیت برجستهاش باعث شد که در جریان انقلاب مشروطه، توجه انقلابیون و مشروطهخواهان را به خود جلب کند.
معاضدالسلطنه
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] چون مأموریت بادکوبه به انجام رسید و معاضدالسلطنه به ایران بازگشت، به همراهی با مشروطه خواهان برخاست و وارد مبارزه شد. و به ریاست انجمن آذربایجان-که تقی زاده از آن استعفـا داده بود- رسید. این انجمن که معاضدالسلطنه خود از پایه گذاران اصلی آن بود، یکی از مهم ترین مراکز آزادی خواهی ایران به شمار می رفت. با برگذاری نخستین انتخابات مجلس، معاضدالسلطنه به نمایندگی مجلس انتخاب شد و به عنوان عضو هیئت رئیسۀ مجلس، مباشر مجلس نوپای ایران گردید.
← لندن
از فعالیت های دیگر معاضدالسلطنه، عضویت او در «کمیتۀ انقلاب ملی» در کنار سیدجمال اصفهانی، ملک المتکلمین، تقی زاده، دهخدا، حکیم الملک، صوراسرافیل و چند تن دیگر بود. انجمن هر نیمه شب در خانۀ حکیم الملک تشکیل جلسه می داد. معاضدالسلطنه در ۱۳۲۹ق در کابینۀ صمصام السلطنه، وزیر پست و تلگراف شد و از وکالت استعفا داد. کوشش های او در این زمان بیش تر مصروف دفع تهاجم قوای سالارالدوله بود که پیوسته تهران را تهدید می کرد. او مدتی کوتاه پس از آن از وزارت استعفا داد.