این کلمه ریشه در زبان عربی دارد و در زبان فارسی نیز به صورت استعاری و ادبی به کار می‌رود. مهم‌ترین معانی آن عبارتند از:
روز قیامت
یکی از کاربردهای اصلی وانفسا اشاره به روز قیامت است، یعنی روزی که در آن همه انسان‌ها در برابر خداوند پاسخگو خواهند بود و حسابرسی نهایی انجام می‌شود. در این معنا، وانفسا نمادی از روزی است که همه چیز آشکار و روشن می‌شود و هیچ کس نمی‌تواند از مسئولیت خود فرار کند.
زمانی که هرکس به فکر خویش است
در معنای استعاری، وانفسا به حالتی اشاره دارد که در آن هر فرد تنها به فکر خود است و به دیگران بی‌توجهی می‌کند؛ یعنی وضعیتی که در آن هرکس دنبال حفظ جان، منافع یا آسایش خود است و نسبت به دیگران بی‌اعتناست.
کلمه افسوس
این کلمه همچنین در مواردی به عنوان نوعی فریاد تأسف، ندامت یا حسرت به کار می‌رود که مشابه واژه افسوس است. در این کاربرد، وانفسا بیانگر حسرت عمیق، تألم یا ناراحتی نسبت به اتفاقی است که رخ داده یا رخ خواهد داد.
