این کلمه در زبان فارسی معانی گسترده و عمیقی دارد که هر یک در حوزه خاصی کاربرد دارند:
ناب و سره: یکی از معانی اصلی و بنیادین کلمه اشاره به چیزی دارد که کاملاً پاک، ناب و اصل است. در این معنا، خالص به چیزی گفته میشود که هیچ گونه آلودگی یا ترکیب اضافی در آن وجود ندارد و به اصطلاح سره است. برای مثال، وقتی گفته میشود «طلا خالص»، منظور طلایی است که هیچ گونه فلز یا مادهی دیگری در آن مخلوط نشده و به شکل کامل و اصل خود وجود دارد.
پاک و بی آلایش: در معنایی دیگر، این واژه به ویژگیهای اخلاقی و معنوی اشاره دارد و به معنای پاک، بیریا و بیآلایش بودن است. وقتی گفته میشود فردی یا چیزی خالص است، منظور این است که آن شخص یا موضوع از هر گونه پلیدی، ریاکاری، ناپاکی یا مکر دور است و دارای صداقت، صفا و درستی است.
بدون ظرف یا وزن خالص: در کاربردهای علمی، صنعتی و اقتصادی، این اصطلاح به معنای وزن یا مقدار یک ماده بدون احتساب وزن ظرف یا بستهبندی است. به این معنی که مقدار اعلام شده، صرفاً مربوط به خود ماده یا کالا است و وزن ظرف، بستهبندی، یا هر چیز اضافی در آن لحاظ نشده است.