کلمه نافرمانی به معنای عدم اطاعت یا سرپیچی از دستورات، قوانین یا مقررات است. این واژه به حالتی اشاره دارد که فرد یا گروهی به عمد از انجام یک عمل یا پیروی از یک دستور خودداری می‌کند.
در زمینه‌های اجتماعی، نافرمانی ممکن است به معنای عدم پیروی از قوانین و مقررات اجتماعی باشد.
در سیاست، نافرمانی مدنی به معنای سرپیچی از قوانین به‌منظور اعتراض به ناعدالتی‌ها یا تغییر در سیاست‌ها است.
در روابط فردی، نافرمانی می‌تواند به معنای عدم اطاعت از دستورات والدین، معلمان یا مقامات باشد.
دیده خون گشت ز خود رائی خویش دل بغم سوخت ز نافرمانی
همین گونه بنده نیز اگر در عبادت حق تعالی کوشد و از نافرمانی وی دوری کند و گوید امید که خداوند این اندک از من پذیرد و این قلیل تمام کند و ثواب بسیار دهد، وی را امیدوار گوئیم.
فَلَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ اگر نه فضل خداوند بودی که شما را فرو گذاشت و مهلت داد و بعقوبت نشتافت تا قومی از شما توبه کردند و از آن تولّی و نافرمانی پشیمان گشتند، اگر نه این فضل و رحمت بودی شما از هالکان و زیان کاران بودید. مصطفی گفت«لا احد اصبر علی اذی یسمعه من اللَّه انه یشرک و یدعون له الصاحبة و الولد، و هو یرزقهم و یعافیهم و یدفع عنهم»
