زرنیخ

زرنیخ. [ زَ / زِ ] ( اِ ) نام دوایی که به هندی هرتال گویند. ( غیاث اللغات ) ( آنندراج ). و آن پنج قسم است: زرد،سرخ، سپید، سبز، سیاه و اقسام آن از سمومات است. ( آنندراج ). زرنیق. هرتال و جسم معدنی مرکب از گوگرد و ارسنیک. ( ناظم الاطباء ). سنگی است به فارسی و بهندی آن را هرتال گویند و آن پنج قسم است: زرد، سرخ، سپید،سبز، سیاه و اقسام آن از سمومات است. ( منتهی الارب ).سنگی که به رنگهای مختلف است و چون با آهک آمیزند جهت ستردن موی بکار آید و این معرب زرنه فارسی است. ( از اقرب الموارد ).... هوبشمان احتمال داده همریشه «زر» ( طلا ) باشد. ارمنی «زریک » ( زرنیخ )، پهلوی «زریک » از «زرنیک »، اوستا زرنیه بجای «زرنیه » ( طلائی زرین ) بعضی آنرا مأخوذ از ارسنیکون یونانی دانسته اند... در فارسی زرنی، زرنه،زرنیق هم آمده، ماده ای است سخت دارای حرارت معمول، رنگش ابرش براق... ( حاشیه برهان چ معین ). زرنیق مساوی زرنی. پهلوی «زرنیک » همریشه زریا، یونانی ارسنیکون... جسمی است معدنی و آن عبارت است از ترکیب گوگردو ارسنیک که در اصطلاح شیمی آنرا سولفور ارسنیک گویند و بر دو نوع است زرنیخ زرد... زرنیخ قرمز... ( از فرهنگ فارسی معین ). ارسانیقوس. سم الفار. مرگ موش. شک. هاکول. حرفقان. تراب هالک. این کلمه با ارسنیکوس یونانی از یک اصل است و شاید یونانی آن نیز از زرنیخ فارسی مأخوذ است. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ): و اندر کوههای وی... داروهاست که از کوه خیزد،چون: ناک، زرنیخ، گوگرد و نوشادر. ( حدود العالم ).