سرستون

آنچه از سنگ به شکل جانوران یا چیز دیگر بتراشند و بالای ستون سنگی قرار بدهند، تاج ستون.

سر ستون ( انگلیسی: Capital ) در معماری سر ستون، نگرش کلی بر اساس بالاترین بخش یک ستون ( شبیه ستون یا ستون نما و مستطیل ) می باشد، این بخش از ستون جزئی از مکمل اصلی آن یعنی بدنهٔ ستون می باشد که به شکل فرورفته در سطح زمین یا بنا شکل گرفته و حمایت کنندهٔ بخش بالایی که همان تختهٔ روی سر ستون می باشد است. طراحی هر طرف از ستون در قسمت پایانی ملزم به حمایت از خود سر ستون است، سر ستون ممکن است به شکل محدب باشد، همانند همان معماری که در شیوه دوریک وجود دارد، یا اینکه مقعر و به شکل سر ستون وارونه باشد همانند شیوه کورینتی،
سر ستون ها همچنین می تواند به شکل پیمایشی یا طومار پیچیده باشد همانند شیوه ایونی، این سه فرم اصلی سر ستون ها تقریباً در همهٔ پایتخت های باستانی وجود دارند، شیوه آمیخته که در قرن شانزدهم مقبولیت بسیار داشت نمونهٔ غالب و برگزیدهٔ اغلب بناهای پایتخت است که روشن ترین شاخص نمایش آن فرم طاق تیتوس می باشد که با تزئینات طومار پیچیده شیوهٔ ایونی و کنگر ( زینت ) همراه بود.
این شکل از طراحی و معماری سر ستون ها به شکل کلی و انبوه در مبحث سایه گذر قابل مشاهده است که اغلب برای تزئینات یک دست و متفق الشکل صورت می گیرد و در اغلب موارد روشن ترین شاخص سفارش معماری در جهت ساخت و ایجاد است، تطبیق و بررسی در این جزئیات می تواند نشان دهندهٔ تاریخ شکل گیری معماری ابنیه ها باشد.

سَرْسُتون (capital)
سرستون تخت جمشید
سرستون تخت جمشید
سرستون تخت جمشید
سرستون تخت جمشید
در معماری، سنگی که روی ستون، جرز، یا ستون نماقرار می گیرد و سطح بالایی آن پهن تر از قطر میل ستونتکیه گاه است. سرستون از سه بخش تشکیل می شود: عضو بالایی که تاوۀ سرستوننام دارد، و عنصری است که سطح اتکای سازۀ بالایی را تشکیل می دهد؛ بخش میانی که گلدانی یا بالشتکی سرستوننامیده می شود؛ و بخش پایینی که ابزار محدب ستوناست.

💡 بخش میانی نمای بیرونی آرامگاه، با چهارستون به فاصلهٔ ۳٫۱۵ متر و سرستون‌های کله‌گاوی، سقف افقی ایوان را که چهار تیرک دارد بردوش گرفته و در وسط، دری به درون آرامگاه باز شده‌است. و چنان‌که اشمیت متوجه شده، کاخ منقوش بر جبههٔ میانی آرامگاه در بیشتر خصوصیات همانند کاخ تچر است و همان را هم پادشاهان دیگر تقلید کرده‌اند. همانندی در خصوصیات کلی به شرح زیر است:

💡 ادوارد زهرابیان دربارهٔ این‌که چه‌طور طرح تندیس شیردال را به‌عنوان خمیرمایه و پایه طراحی این لوگو قرار داده می‌گوید: «آن زمان زیاد جهانگردی می‌کردم. به آثار تاریخی علاقه داشتم و هنوزهم دارم. یادم آمد که یک چنین سرستونی در تخت جمشید است که می‌تواند خمیرمایه این طرح باشد.» سر این تندیس اساطیری ایران از یال اسب، گوش گاو و صورت عقاب تشکیل شده‌است.