دانشنامه اسلامی
کتاب در دو بخش تدوین شده و هر کدام مشتمل ابوابی دارند. تفصیل محتویات در فهرست کتاب آمده است، سعی شده با مطرح کردن مباحث معانی تاریخی، اجتماعی، اخلاقی، دینی و ارزشهای آن و بررسی فن قصه در قرآن و مصادر آنها، از پاره ای از اسرار اعجاز قرآن کریم پرده برداری و با بیان روش قرآن در توزیع عناصر قصه گویی، تأثیر آن در دعوت اسلامی بررسی شود.
با تبیین جایگاه دشمنان در مقابل قصص قرآنی، اعتراضات آنها پاسخ و راه حل هایی در مقابل مفسّرین قرار میگیرد. در قسمت پایانی کتاب خلاصه، تحلیل و شرحی از کتاب توسط خلید عبدالکریم عرضه میشود.
نقطه نظر اساسی خلف الله در این کتاب آن است که قصه های قرآنی لزوماً همگی در صدد واقع نمایی تاریخی نیستند. ولی این نظریه را در پاسخ به شبهات مستشرقانی ارائه کرده که کوشیده اند اثبات کنند، قصه های قرآن اغلب مطابق با داده های تاریخی نیستند. وی این دیدگاه مستشرقان را خطا می داند و هم کوشش آن دسته از مؤلفان و مفسّران را عبث می شمارد که می خواهند با تلاش فراوان تمامی گزاره های قرآن درباره وقایع انبیاء و مانند آن را با حقایق تاریخی تطبیق دهند و صدق قطعی تاریخی آنها را اثبات کنند. به نظر مؤلف، زبان قرآن اساساً زبان تاریخی نیست. بلکه زبان ادبی و هنری است. بنابراین قرآن کریم پیش از آنکه همانند مورّخان دقیق النظر به صدق تاریخی گزاره ها توجه کند به پرداخت ادبی و هنری جملات عنایت دارد. از همین روست که گاه یک قصه واحد در قرآن کریم با دو روایت مختلف از نظر تاریخی بیان می شود. علت اختلاف در این گونه بیانات قرآنی، صرفاً رعایت الگوها و اقتضائات ادبی است.
خلف الله معتقد است قرآن به عنوان مؤلفه های تاریخ اشاره داشته است و لذا می توان گفت که این قضیه را برعکس جلوه داده اند و به بحث و نظر پیرامون مؤلفه ها و مقدمات تاریخ پرداخته اند، حال آنکه این ها مورد نظر نبوده اند و آنها به مقاصد حقیقی قرآنی توجهی نشان نداده اند.
در مورد مکان اگر مکان هایی که به طور پراکنده در قرآن از آنها یاد شده وجود نداشت می توانستیم بگوییم که قرآن کریم به مکان تقریباً هیچ توجّهی نداشته است. استناد او در اینجا به قول رشید رضا در تفسیر المنار می باشد. آن جایی که او در شرح قصه آدم(ع) گفته: تاریخ به ذات خود منظور نیست چرا که مسائل این علم خود تاریخ می باشد که البته شامل اصول دین نمی شود، دین به تاریخ از منظر عبرت گیری، نگاه می کند و به تبیین زمان و مکان نپرداخته است.
[ویکی فقه] الفن القصصی فی القرآن الکریم (کتاب). «الفن القصصی فی القرآن الکریم» تالیف « محمداحمد خلف الله » به عنوان رساله ی دکترا که در سال ۱۹۴۸ م با راهنمایی امین الخولی در دانشگاه قاهره ارائه داده است.
کتاب در دو بخش تدوین شده و هر کدام مشتمل ابوابی دارند. تفصیل محتویات در فهرست کتاب آمده است، سعی شده با مطرح کردن مباحث معانی تاریخی، اجتماعی، اخلاقی، دینی و ارزشهای آن و بررسی فن قصه در قرآن و مصادر آنها، از پاره ای از اسرار اعجاز قرآن کریم پرده برداری و با بیان روش قرآن در توزیع عناصر قصه گویی، تاثیر آن در دعوت اسلامی بررسی شود. با تبیین جایگاه دشمنان در مقابل قصص قرآنی ، اعتراضات آنها پاسخ و راه حل هایی در مقابل مفسرین قرار میگیرد. در قسمت پایانی کتاب خلاصه، تحلیل و شرحی از کتاب توسط خلید عبدالکریم عرضه میشود.
گزارش محتوا
نقطه نظر اساسی خلف الله در این کتاب آن است که قصه های قرآنی لزوما همگی در صدد واقع نمایی تاریخی نیستند. ولی این نظریه را در پاسخ به شبهات مستشرقانی ارائه کرده که کوشیده اند اثبات کنند، قصه های قرآن اغلب مطابق با داده های تاریخی نیستند. وی این دیدگاه مستشرقان را خطا می داند و هم کوشش آن دسته از مؤلفان و مفسران را عبث می شمارد که می خواهند با تلاش فراوان تمامی گزاره های قرآن درباره وقایع انبیاء و مانند آن را با حقایق تاریخی تطبیق دهند و صدق قطعی تاریخی آنها را اثبات کنند. به نظر مؤلف، زبان قرآن اساسا زبان تاریخی نیست. بلکه زبان ادبی و هنری است. بنابراین قرآن کریم پیش از آنکه همانند مورخان دقیق النظر به صدق تاریخی گزاره ها توجه کند به پرداخت ادبی و هنری جملات عنایت دارد. از همین روست که گاه یک قصه واحد در قرآن کریم با دو روایت مختلف از نظر تاریخی بیان می شود. علت اختلاف در این گونه بیانات قرآنی، صرفا رعایت الگوها و اقتضائات ادبی است.
← عقیده خلف الله
نخستین بار این کتاب در سال ۱۹۵۱ در قاهره به چاپ رسید، پس از گذشت نیم قرن چاپ جدید و منقحی از کتاب همراه با مقدمه، توضیحات و تعلیقات دکتر خلید عبد الکریم از محققان و حقوقمندان برجسته ی مصری منتشر شده است. در ابتدای کتاب فهرست محتویات آمده و در پاورقی به آدرس آیات ، روایات و منابع اشاره شده است.
