دانشنامه اسلامی
توبه حکمی مقابل توبه باطنی عبارت است از توبهای که به سبب آن، حکم به عدالت تائب و پذیرش شهادت وی میشود. توبه حکمی ناظر به اثبات و اظهار آن نزد دیگران است؛ در حالی که توبه باطنی، توبه قلبی است.
برخی قدما به مناسبت بحث قذف و توبه قاذف، جهت پذیرش شهادت او، به توبه اشاره، و آن را به باطنی و حکمی تقسیم کرده و افزودهاند: در توبه حکمی، گناهی که از آن توبه میشود یا از سنخ افعال است، مانند زنا، لواط و غصب و یا از سنخ گفتار، مانند کلامی که موجب ارتداد یا قذف گردد.
توبه از گناه نوع اوّل، به اصلاح عملکرد گذشته خویش نزد مردم است، و از گناه نوع دوم، اگر گفتار، کفرآمیز باشد، به اظهار اسلام یعنی شهادت به یکتایی خداوند و نبوّت پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و ابراز برائت از هر آیین مخالف اسلام است و اگر گناه، قذف باشد توبه حکمی آن به این است که خود را تکذیب کند.
