دانشنامه اسلامی
مرو از شهرهای کهن خراسان بزرگ است که در طول تاریخ همواره مورد توجه گروه های مختلف مردم از سلطان، امیر، عالم، کاسب، هنرمند و غیرهم بوده است؛ اما تاکنون کمتر تحقیق جامع و مانعی درباره آن صورت گرفته است.
چنانچه در در آمد کتاب آمده است، باقی مانده های گذشته این شهر کهن امروزه به شکل تپه ها و ویرانه های کاخ ها، کوشک ها، کانال ها و بناهای گوناگون دیگری در شمال شهرک بایرامعلی در استان ماری باقی مانده است. واحه مرو در زبانه جنوبی آسیای مرکزی و در مرزهای قره قوم بین کپت داغ، بخش های شمالی کوه های البرز شرقی و رودخانه آمو دریا واقع شده است.
در خلال حکومت پارتیان، مرو گسترش بیشتری پیدا کرد، بناها، معابد و خانه های جدیدی در خارج از دیوار گبر قلعه ساخته شد و این شهر به یکی از مراکز و ایستگاه های بسیار مهم راه ابریشم تبدیل شد. در سال های نخستین حکومت ساسانیان ابتدا گبرقلعه به صورت شهری باقی ماند و ارک کهن مرکز آن شد.
از دیدگاه سیاسی اداری و فرهنگی، مرو همواره جزیی از خراسان بزرگ بوده که آن هم به نوبه خود یکی از وسیع ترین ایالت های موجود در فلات ایران به شمار می رفته است.
