دانشنامه اسلامی
اهل در لغت به معنای خانواده، شایسته و سزاوار، ساکن، پیرو کیش یا نظر یا طریقه ای خاص و نیز معانی دیگر و ذمّه از ریشه «ذ م م» به معنای سرزنش کردن آمده است. به نوشته ابن فارس عهد و پیمان را از آن رو ذمام گفته اند که انسان با زیر پا گذاشتن آن سرزنش می شود. ابوعبید ذمّه را به معنای امان دانسته و برخی دیگر آن را به معنای عهد و ضمان می دانند
اهل ذمه در اصطلاح
و در اصطلاح، فقه، عقد و قراردادی است که میان مسلمانان و برخی از غیر مسلمانان منعقد می گردد و به موجب آن، این افراد ملزم به پرداخت جزیه و رعایت شرایطی دیگر شده و در برابر، حکومت اسلامی موظف است از مال، جان و دیگر حقوق آنان حراست کند. به کسانی که این قرارداد با آنان منعقد می گردد «اهل ذمّه» می گویند. سبب نامگذاری اهل ذمّه به این نام آن است که با دادن جزیه، مال و جانشان در امنیت قرار می گیرد یا آن که با بستن قرارداد ذمّه در پیمان و ضمان مسلمانان داخل می شوند.
غرض از جزیه
غرض از بستن چنین پیمانی پایان دادن به حالت تضاد و دشمنی میان پیروان ادیان و ایجاد نوعی اتحاد و همزیستی مسالمت آمیز میان مسلمانان و غیر مسلمانان در قلمرو حکومت اسلامی است ؛ همچنین این امر سبب می گردد که پیروان ادیان دیگر با حقایق اسلام آشنا شده، بدان متمایل گردند. طرف قرارداد در این عقد امام یا نایب خاص او و در عهد غیبت حاکم اسلامی است.
شرایط عقد با اهل ذمه
...
