دانشنامه اسلامی
قمل (۱ بار)
«قُمَّل» از مادّه «قَمْل» است و در این که منظور از «قُمَلّ» چیست؟ میان مفسران گفتگو است، ولی ظاهر این است که یک نوع آفت نباتی بوده که به غلات آنها افتاد، و همه را فاسد کرد.
. قُمَّل به ضمّ قاف و فتح میم مشدّد جمع قملّه به معنی شپشه است و یا به معنی مگس کوچک است چنانکه راغب گفته. و آن با آنچه در تورات فعلی در سفر خروج باب 8 آمده مطابق است و در قاموس کتاب مقدس زیر کلمه «مگس» به آن اشاره کرده در تورات گرچه پشه نیز گفته شده ولی ظاهراً به واسطه کوچکی جثه آنها بوده لذا در قاموس کتاب مقدس به آن اشاره نکرده است. بعضیها آن را شپش معمولی که در بدن انسان تولید میشود ترجمه کردهاند ولی آن اشتباه است قَمْل بر وزن فلس به معنی شپش است نه قُمَّل مشدد مگر آنکه قرائت شاذ را در نظر بگیریم که آن را بر وزن فلس خواندهاند. در المنار از تفسیر ابن کثیر نقل کرده که ابن عباس گفته: آن شپشه است که در گندم تولید میشود که در قول دیگرش آن ملخهای کوچکی است که بال ندارند مجاهد و عکرمه و قتاده نیز آن را انتخاب کردهاند. حسن و سعید بن جبیر حشرات سیاه و کوچک گفتهاند. ابن جریر گوید شپشی است مثل شپش که در بدن شتر پیدا میشود. طبرسی رحمه اللَّه در ذیل «اللغة» آن را کبار القردان گفته. قردان جمع قراده همان شپش شتر و غیره است به جای شپش انسان و در ذیل «المعنی» آنچه از المنار نقل شد نقل کرده و فرموده به قولی کیک است که در بدن تولید میشود (برغوث). قُمَّل از جمله معجزات نه گانه موسی «علیه السلام» بود در مجمع از سعید بن جبیر نقل شده: شپشه (حشره گندم خوار) در مصر چنان زیاد شد که از ده انبان گندم که به آسیاب میبردند جز سه قفیز به دست نمیآمد شپشه حتی به موها و ابروها و مژگانها و بدنهای فرعونیان چسبیدند گوئی آبله در آورده بودند، خواب و استراحت از آنها سلب گردید. تا به موسی پناه برده و گفتند از خدایت بخواه که این بلا را ببرد تا از بنی اسرائیل دست برداریم. در تورات فعلی سفر خروج باب 8 هست: انواع مگسهای بسیار به خانه فرعون و فرعونیان و به تمامی مصر آمدند و زمین از مگسها ویران شد. به «طوفان - جرد - ضفدع» رجوع شود.
