مساقات

لغت نامه دهخدا

مساقات. [ م ُ ] ( ع مص ، اِمص ) مساقاة. بهم آب کشیدن و یکدیگر را آب دادن. ( تاج المصادر بیهقی ) : از بام تا شام در مقاسات لباس بأس و مساقات جام حمام بودند. ( ترجمه تاریخ یمینی ص 265 ). و رجوع به مساقاة شود. || در اصطلاح فقهی و قانون مدنی ایران ، مزدوری برای آبیاری و اصلاح باغ و مزرعه به شرط بردن سهمی از حاصل... معامله ای است بر درختان ثابت مانند خرما و رز و دیگر درختان میوه دار و نیز درختان بی میوه که آن را برگی باشد که از آن انتفاع برند نظیر حنا و یا میوه دار و برگ دار که از هر دو سود برند چون توت. و آن عقدی است لازم ، مانند اجاره. رجوع به شرایع و دیگر کتب فقهی شود. مساقات معامله ای است که بین صاحب درخت و امثال آن با عامل در مقابل حصه مشاع معین از ثمره واقع می شود و ثمره اعم است از میوه و برگ و گل و غیر آن. ( ماده 543 قانون مدنی ). در هر مورد که مساقات باطل باشد یا فسخ شود تمام ثمر مال مالک است و عامل مستحق اجرت المثل خواهد بود. ( ماده 544 ). مقررات راجعه به مزارعه در مورد عقد مساقات نیز مرعی خواهد بود مگر اینکه عامل نمی تواند بدون اجازه مالک معامله را به دیگری واگذاریا با دیگری شرکت نماید. ( ماده 545 قانون مدنی ).
مساقاة. [ م ُ ] ( ع مص ) مساقات. به هم آب کشیدن و یکدیگر را آب دادن. ( تاج المصادر بیهقی ) ( از المصادر زوزنی ). یکدیگر را آب دادن. ( اقرب الموارد ). || در اصطلاح فقهی ، تیمار و تعهد کردن درخت را به شرکت دخل وی. ( منتهی الارب ). دادن درخت را به کسی که آن را نگهداری و اصلاح کند در مقابل قسمتی از میوه و ثمره آن. ( از تعریفات جرجانی ). مزدوری برای آبیاری و اصلاح باغ و مزرعه به شرط بردن سهمی از حاصل ، آن باشد که شخصی را در باغات مانند نخلستان و موستان به کار گیرند بر این مبنی که سهمی معلوم از محصولش را به آن دهند. واگذار کردن درخت است به کسی برای آبیاری و اصلاح و حفاظت و حراست آن در مقابل مقداری به طور مشاع از میوه های آن ، و صیغه آن «دفعت ُالیک هذه النخلةَ مساقاةً بکذا» می باشد. ( از فرهنگ علوم نقلی ). || در اصطلاح قانون مدنی ایران ، عقدی است بین صاحب درخت ( و امثال آن ) با عامل در مقابل حصه مشاع معین از ثمره. رجوع به مساقات شود.

فرهنگ معین

(مُ ) [ ع . مساقاة ] (مص م . ) ۱ - کشت کردن زمین به شراکت . ۲ - معامله ای است که بین صاحب درخت و امثال آن یا عامل در مقابل حصة مشاع معین از ثمره واقع می شود و ثمره اعم است از میوه و برگ و گل و غیر آن .

فرهنگ عمید

۱. (فقه ) در کار زراعت یا پرورش درخت طبق قراردادی باهم شرکت کردن و حاصل آن را بین خود قسمت کردن.
۲. [قدیمی] به یکدیگر آب دادن.

فرهنگ فارسی

( مصدر ) ۱ - کشت کردن زمین بشراکت . ۲ - معامله ایست که بین صاحب درخت و امثال آن یا عامل در مقابل حص. مشاع معین از ثمره واقع میشود و ثمره اعم است از میوه و برگ وگل و غیر آن ( قانون مدنی ماد. ۵۴۳ ) عقد مزارعه در مورد درختان . توضیح در هر مورد که مساقات باطل باشد یا مسخ شود تما ثمره مال مالک است و عامل مستحق اجره المثل خواهد بود . ( قانون مدنی ماد. ۵۴۴ )
بهم آب کشیدن

دانشنامه آزاد فارسی

مُساقات
(در لغت به معنای به یکدیگر آب دادن و آبیاری) در اصطلاح فقه و حقوق، معامله ای بین صاحب درخت و مانند آن، و شخصی که متعهدِ انجام دادنِ امور مربوط به آن می شود در مقابل سهم مشاع معیّنی از ثمرۀ درخت چون میوه و برگ و گل و جز آن. مورد مساقات درختان مُثمر و ثابت است که ریشه های آن ها بیش از یک سال در زمین باقی بماند، مانند درختان میوه. بوته هایی نیز که این خصوصیت را دارا هستند می توانند مورد مساقات قرار گیرند، مانند بوتۀ مو. منظور از درخت مثمر درختی است که حاصلی قابل انتفاع دارد. بدین ترتیب، درختان غیر مثمر مانند اقاقیا و چنار را نمی توان به مساقات داد. در مساقات مدت باید معیّن باشد و عامل در مقابل سهمی که از ثمره به دست می آورد باید عملیاتی را انجام دهد که موجب ازدیاد کمّی و کیفی ثمره شود از جمله آبیاری، هَرَس و مانند آن. در مساقات اعمالی که برعهدۀ عامل است بایستی تعیین شود، در غیر این صورت اعمالی که معمولاً هر سال تکرار می شود مانند بیل زدن و آبیاری برعهدۀ عامل است و اعمالی که نوعاً هر سال تکرار نمی شود مانند لایروبی قنات برعهدۀ مالک. تهیۀ وسایل باغبانی از قبیل قیچی، بیل، داس و جز آن اغلب برعهدۀ عامل است. سهم عامل از ثمره بایستی به طور مشاع تعیین شود مانند ثلث، ربع و امثال آن. تمام احکام راجع به مُزارعه در مساقات نیز جاری است، به اضافۀ این که چنانچه عقد مساقات فسخ یا باطل شود، تمام ثمره مال مالک است و عامل مستحقِ گرفتن اجرت کارهای خود خواهد بود.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] واگذاری نخلهایادرختان انگوربه دیگری به منظوراصلاح،آبیاری وآبادسازی.
حضرت امام خمینی(ره) مساقات رااین گونه تعریف کرده اند:"اگر انسان با کسی به این قسم معامله کند که درختهای میوه ای را که میوهء آن مال خود او است ، یا اختیار میوه های آن با او است تا مدت معینی به آن کس وا گذار کند که تربیت نماید و آب د هدو(درمقابل) به مقداری که قرارمی گذارند از میوه آن بردارد ،این معامله را مساقات می گویند".
جایگاه مساقات درشریعت
یکی ازعقودی که فقیهان درکتابهای فقهی ازآن بحث می کنند،مساقات است ودربردارندهء بحثهای مفیدی می باشد.مساقات؛ درمیان مردم نیزمرسوم بوده ودرشریعت ازانجام آن نهی نشده است. بلکه روایات خاصی نیزدر مشروعیت آن واردشده است. ازجمله درروایتی نقل شده است که ؛ پیامبراکرم صلی الله علیه وآله وسلم درختان مزرعه خیبر را برای نگهداری وسقایت واگذارنموده اند؛که فقهاءاین فعل حضرت رابرمساقات تطبیق نموده اند .
ماهیت مساقات
; مساقات عقد ی لازم است؛ یعنی فقط بارضایت متعاقدین ویااز طریق اعمال خیار منفسخ می شود،حتی اگر یکی از طرفین معامله نیز از دنیا برود وارث میت جانشین او می شودو عقد به هم نمی خورد واین از اقتضائات عقد لازم می باشد.
ارکان مساقات
...
[ویکی اهل البیت] کلید واژه: مساقات ، احکام مساقات ، باغ، باغدار،
اسلام، برای درختکاری و ایجاد فضای سبز، اهمیتی فراوان قائل است و آن را عملی نیکو و محبوب می شمارد؛ چنان که نابودکردن آن را نیز بسیار زشت و منفور می داند. اهمیت پیمان «مساقات» در این است که از یک سو باغ هایی که صاحبانشان توان رسیدگی بدان ها را ندارند، از نابودی نجات می یابند و از سوی دیگر گروهی که زمین و باغ ندارند، ولی توان کار دارند، به کار مشغول می شوند.
«مساقات»، در اصطلاح، قراردادی است میان صاحب باغ و باغدار، بر درختان میوه، بر این که باغدار در مدتی معین درختان را آبیاری و مراقبت کند و در برابر، سهمی از محصول نصیبش شود.
الف) کارهایی که هر سال تکرار می شود؛ مانند لایروبی نهرها، اصلاح راه آب، هَرَس و بارور کردن درختان.
ب) کارهایی که غالباً تکرار نمی شود؛ مانند احداث نهر آب، دیوارکشی و نصب تلمبه.
به ظاهر، درصورتی که این کارها در قرارداد شرط نشده باشند، کارهای دسته دوم بر عهده مالک باغ، و کارهای دسته اول، تابع عرف و عادت است و باید طبق آن عمل شود.
[ویکی فقه] مساقات (فقه). واگذاری نخلهایادرختان انگوربه دیگری به منظوراصلاح،آبیاری وآبادسازی.
حضرت امام خمینی(ره) مساقات رااین گونه تعریف کرده اند:"اگر انسان با کسى به این قسم معامله کند که درختهاى میوه اى را که میوهء آن مال خود او است ، یا اختیار میوه هاى آن با او است تا مدت معینى به آن کس وا گذار کند که تربیت نماید و آب د هدو(درمقابل) به مقدارى که قرارمى گذارند از میوه آن بردارد ،این معامله را مساقات مى گویند".
امام خمینی ،سیدروح الله؛توضیح المسائل،بی جا ،انتشارات وزارت فرهنگ وارشاد ،بی تا ،چاپ نهم،ص۳۰۵،مسأله ۲۲۳۸.
یکی ازعقودی که فقیهان درکتابهای فقهی ازآن بحث می کنند،مساقات است ودربردارندهء بحثهای مفیدی می باشد.مساقات؛ درمیان مردم نیزمرسوم بوده ودرشریعت ازانجام آن نهی نشده است. بلکه روایات خاصی نیزدر مشروعیت آن واردشده است.
حر عاملی،محمدبن حسن ؛وسائل الشیعه ،بیروت،انتشارات آل البیت لإحیاء التراث،۱۴۲۴ه ق، چاپ دوم.ج۱۹،ص۴۴.
; مساقات عقد ی لازم است؛ یعنی فقط بارضایت متعاقدین ویااز طریق اعمال خیار منفسخ می شود،حتی اگر یکی از طرفین معامله نیز از دنیا برود وارث میت جانشین او می شودو عقد به هم نمی خورد واین از اقتضائات عقد لازم می باشد.
خویی ،سید ابوالقاسم ؛المبانی فی شرح العروة الوثقی،مقرر: سید محمد تقی خوئی ،قم، مؤسسه احیا آثار الامام الخوئی،۱۴۲۶ه ق،چاپ د.وم ،ج ۳۱از موسوعه ،ص۳۳۱.
...

ویکی واژه

مساقاة
کشت کردن زمین به شراکت.
معامله‌ای است که بین صاحب درخت و امثال آن یا عامل در مقابل حصة مشاع معین از ثمره واقع می‌شود و ثمره اعم است از میوه و برگ و گل و غیر آن.