بارخدا

لغت نامه دهخدا

بارخدا. [ خ ُ ] ( اِخ ) حق تعالی را گویند جل جلاله. ( برهان ) ( هفت قلزم ). حق تعالی. ( دِمزن ). خدای تعالی بزرگ و نیکوکار، چه لفظ بار بمعنی نیکوکار و بزرگ است و بعضی نوشته اند که حق تعالی را از آن بارخدا گویند که هر کسی را بار میدهد یعنی هر کس هر وقت ازو عرض حاجت خود میتواند کرد. ( غیاث ). باری تعالی که همه را بار دهد. خدای تعالی بزرگ و نیکوکار چه لفظ بار بمعنی نیکوکار و بزرگ است. ( آنندراج ). حق تعالی را گویند. ( انجمن آرا ) ( جهانگیری ). خداوند. ( شرفنامه منیری ) ( فرهنگ خطی نسخه کتابخانه لغت نامه ). خدا. ( دِمزن ). رجوع به شعوری ج 1 ورق 150 شود. || خداوند روزی ، لیکن تنها بار بمعنی روزی دیده نشد. ( آنندراج ) :
کریم بارخدائی کز او هر انگشتی
هزار حاتم و معنی است و صدهزار امثال.منجیک.هیچ شنیدی که چه گفته رسول
بارخدا و شرف المرسلین ؟ناصرخسرو.حکیم بارخدائی که صورت گل خندان
درون غنچه ببندد چو در مشیمه جنین را.سعدی.سمعت ابایزید یقول رأیت رب العزة تبارک و تعالی فی المنام فقلت یا بارخدا کیف الطریق الیک قال اترک نفسک ثم تعال. ( صفة الصفوة ج 4 ص 92 ).
|| پادشاهان بزرگ و اولی الامر. ( برهان ). پادشاه بزرگ را گویند. ( آنندراج ). بر پادشاهان اولی الامر نیز اطلاق کنند. ( انجمن آرا ). پادشاهان بزرگ و اولوالعزم و اولوالامر و صاحب و خداوند. ( هفت قلزم ). پادشاهان بزرگ. ( جهانگیری ). شعرا ممدوح را باین معنی بارخدا خوانند، و آن لفظی است مرکب بمعنی خداوندرخصت و بار. ( برهان ) ( هفت قلزم ). شعرا ممدوح خود رابمجاز بارخدا و خداوند گفته اند. ( انجمن آرا ). شعرا هم بدین معنی ( مولی ) آورده اند. ( شرفنامه منیری ) :
خواجه سید بوسهل عراقی که بفضل
نه عرب دیده چنو بارخدا و نه عجم.فرخی.این مهتر است و بارخدایی که مال خویش
بر مردمان برد همی از مردمی بکار.فرخی.ای بارخدای همه احرار زمانه
کز دل بزداید لَطَفَت بار زمانه.منوچهری.مرغان بر گل کنند جمله به نیکی دعا
بر تن و برجان میر بارخدای عجم.منوچهری.چون راه نجویی سوی آن بارخدایی
کز خلق چو یزدان نشناسد کس ثانیش ؟ناصرخسرو.تو بارخدای جهان خویشی

فرهنگ عمید

۱. خداوند، خدای بزرگ.
۲. پادشاه بزرگ: بارخدایی که از او شاکرند / بارخدایان جهان سربه سر (امیرمعزی: ۲۸۷ ).

فرهنگ فارسی

( اسم ) ۱ - باراله خدای متعال . ۲ - پادشاه بزرگ . ۳ - خداوند مولی صاحب