بیمه

بیمه. [ م َ / م ِ ] ( از هندی، اِ ) ضمانت مخصوصی است از جان یا مال که در تمدن جدید رواج یافته است، به این طور که برای شخص یا مال ماهانه مبلغی به شرکت بیمه میدهند و در صورت اصابت خطر به جان و یا مال، شرکت مبلغ معینی میدهد. ( از فرهنگ نظام ). اطمینان. مقابل مخاطره ای که محتمل الوقوع باشد. ( ناظم الاطباء ). بیمه ( بانک ) عملی است که اشخاص با پرداخت پولی مسؤولیت کالا یا سرمایه یا جان خود را بعهده دیگری میگذارند و بیمه کننده در هنگام زیان باید مقدار زیان را بپردازد. ( فرهنگستان ایران ). در اصطلاح حقوقی، عقدی است که بموجب آن یک طرف تعهدمیکند در ازاء پرداخت وجه و یا وجوهی از طرف دیگر در صورت وقوع یا بروز حادثه خسارت وارده بر او را جبران نموده و یا وجه معینی بپردازد. ( ماده 1 قانون بیمه مصوب 7 اردیبهشت ماه 1316. ایرانشهر ج 2 ص 1960 ).
متعهد را بیمه گر، طرف تعهد را بیمه گذار و وجهی که از طرف بیمه گذار پرداخته میشود حق بیمه و آنچه بیمه میشود موضوع بیمه نامند. ( ایرانشهر ج 2 ص 1960 ). در همه جای دنیا اشاعه بیمه همزمان با ازدیاد خطر بوده است و نظر به اینکه از دیرزمان خطر اساسی متوجه مال التجاره هایی بوده که از راه دریا حمل میشده است بیمه دریایی نخستین نوع بیمه معمول در میان اقوام سوداگر جهان محسوب میشود وهنوز هم بیمه دریایی اهمیت خود را از دست نداده است. با اینهمه سابقه بیمه بعنوان یکی از عقود متعارف تجارتی که مورد نظر است آنقدرها طولانی نیست و بنظر میرسد که بیمه از ابداعات ایتالیائیها یا اسپانیولیها در قرن چهاردهم میلادی بوده باشد. نخستین بیمه نامه هائی که بدست آمده در سالهای 1247 و 1370 م. در شهرهای ژن و بروگ تنظیم گردیده است. در ایران سابقه آن بسیار کم است و فقط پاره ای قراردادهای شبیه به بیمه متقابل بحری در میان اقوام ساحل نشین خلیج فارس قبل از اسلام معمول بوده است. پس از ظهور اسلام به دو قاعده حقوقی اسلامی برخورد میکنیم که اندکی به قراردادهای بیمه امروزی شباهت دارند. یکی برقراری «نفقه ضمن عقد عمری » [ نوعی حق انتفاع است که بموجب عقدی از طرف مالک برای شخص بمدت عمر خود یا عمر منتفع و یا شخص ثالثی برقرار شده باشد ] و دیگری «ضمان جریره » [ در زمانی که بردگی مجاز بوده است هرگاه مولایی میخواست عبد خود را آزاد کند میتوانست چنین مقرر دارد که من از تو قبل از امام ارث خواهم برد و تمام دیاتی که بر اثر جنایت بعهده تو تعلق خواهد گرفت پرداخت خواهم نمود ] این قرارداد در نوع خود شبیه «بیمه مسئولیت » بوده است. بیمه در ایران از سال 1314 شمسی با تأسیس «شرکت سهامی بیمه ایران » با مساعی علی اکبر داور شناخته شد. قبل از این تاریخ در حدود 52 سال پیش دو مؤسسه روسی معروف به نادژوا و کافکاز مرکوری برای اولین بار در ایران بعملیات بیمه مبادرت کردند. بعلاوه شرکت بیمه آلیانس که یک بیمه گر انگلیسی بوده است در حدود 36 سال قبل نمایندگی خود را در تهران دایر کرده و بالاخره متعاقب تأسیس نمایندگی این شرکت بسیاری از شرکت های بیمه خارجی در ایران شعب و نمایندگیهایی تأسیس نمودند. و شرکتهای بیمه ایرانی دیگری نیز تأسیس گردیده است از قبیل بیمه آسیا، بیمه البرز، بیمه امید، بیمه بازرگانان، بیمه پارس، بیمه شرق،بیمه ملی و غیره. ( از ایرانشهر ج 2 ص 1961 ).