معنی تکامل | لغت یاب

لغت نامه دهخدا

تکامل. [ ت َ م ُ ] ( ع مص ) تمام شدن. ( زوزنی ) ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ). || تکامل اللغة؛ در اصطلاح آن باشد که حروف تشکیل دهنده آن قلب مکانی یابد تا افاده معنی جدید کند و آنرا اکتهال لغت نیز گویند مانند کلمه «مدح » که کلمات زیر با قلب حروف آن از آن مشتق شود: مدحه ، تمدحه ، و امتدحه والمدح ، و المدیح ، و الامدوحة و الممدح. و پس از آن یکبار قلب روی دهد و بصورت «حمد» درآید که معنی تازه ای افاده کند و مشتقاتی بصورت زیر از آن گرفته شود.
حمده و حمداﷲ و احمد الرجل و تحمدبه ، و الحماد و الحمادی و الحمادی ، و الحمد. و الحمدة و الحمدة النار، و الحمدة، و الحماد، و الحمود، والحامد، المحمود، و الحمید، و الاحمد... و بار دیگر قلب تازه ای روی دهد و بصورت «حدم » درآید که افاده معنی جدید کند و مشتقاتی از قبیل : احتدم و الحدام و... و الحدمة و المحتدم ، از آن جدا شود و... در تکامل لغت عرب قلبهای عجیب و شگفت انگیز دیگر نیز روی داده که میتوان از مقایسه آن با لغات یونانی لاتینی بنکاتی تازه رسید... ( از نشوء اللغة ص 129 و 130 ). برای تفصیل بیشتر رجوع به همین کتاب صص 130-135 شود.

فرهنگ معین

(تَ مُ ) [ ع . ] (مص ل . ) به کمال رسیدن ، کامل شدن .

فرهنگ عمید

۱. رو به کمال رفتن، به تدریج کامل شدن.
۲. به کمال رسیدن.

فرهنگ فارسی

روبه کمال رفتن، به کمال رسیدن، بتدریج کامل شدن
۱ -( مصدر ) بکمال رسیدن رو بکمال رفتن بتدریج کامل شدن . ۳ - ( اسم ) کمال . جمع : تکاملات .

دانشنامه عمومی

تکامل (آلبوم ایمجین درگنز). تکامل آلبومی از ایمجین دراگنز است که در سال ۲۰۱۷ میلادی منتشر شد.
تکامل (بازی ویدئویی). تکامل ( به انگلیسی: Evolve ) یک بازی ویدئویی در سبک تیراندازی اول شخص است که توسط ۲کا گیمز و در فوریه ۲۰۱۵ برای پلت فرم های مایکروسافت ویندوز، پلی استیشن ۴ و اکس باکس وان منتشر شده است.
در این بازی بازیکن باید با موجودات فضایی و بیگانه ها به جنگ بپردازید که در آن یکی از بیگانگان به نام Goliath قابل مشاهده است.
تکامل (فیلم ۲۰۰۱). تکامل ( به انگلیسی: Evolution ) فیلمی علمی - تخیلی به کارگردانی ایوان رایتمن و به بازیگری دیوید دوکاونی و شان ویلیام اسکات و جولیان مور است. توزیع این فیلم در آمریکا توسط دریم ورکس بود، توزیع بین المللی این فیلم به کمک کلمبیا پیکچرز انجام شد.
داستان فیلم دربارهٔ یک دانشجوی دانشکده افسری آتش نشانی و ۲ استاد دانشگاه و یکی از محققین دولت هست که روی پرونده موجودات فضایی که بر اثر برخورد یه شهاب سنگ روی زمین به وجود میایند، کار می کنند.
تکامل (فیلم ۲۰۱۵). تکامل ( انگلیسی: Evolution ) یک فیلم درام به کارگردانی لوسیل هادزیالیلوویک است که در سال ۲۰۱۵ منتشر شد. از بازیگران آن می توان به مکس بربانت، روکسان دوران و ژولی ماری پارمنتیه اشاره کرد.

دانشنامه آزاد فارسی

تکامل (evolution)
(یا: تطور) فرآیند تدریجی و آرام تغییر از شکلی به شکل دیگر، همچون سیر تکامل جهان از زمان شکل گیری آن تا وضع کنونی اش یا تطور حیات بر روی زمین. در زیست شناسی، تکامل به فرآیندی اطلاق می شود که در طی آن زندگی با گذشتن از مراحل مختلف، از موجودات تک یاخته تا شکل های متنوع و پیچیدۀ حیات حیوانی و گیاهی، در زمین به ظهور رسیده است، موجوداتی که برخی از آن ها از میان رفته اند و بعضی دیگر باقی مانده اند. پیدایش مفهوم تکامل را معمولاً با چارلز داروین مرتبط دانسته اند؛ داروین نقش اصلی را در تغییر تکاملی به انتخاب طبیعی نسبت می داد که در وقوع تصادفی گوناگونی ها مؤثر بود. امروز می دانیم که این دگرگونی ها در انواع موجودات، انطباق هایی اند که براثر تغییرات خودانگیخته یا جهش هایی در مادۀ وراثتی (ژنتیک) موجودات زنده (سازواره ها) پدید می آیند. در یک کلام، تطور همانا تغییری است که در ترکیب ژنتیک جمعیت سازواره ها از یک نسل به نسل دیگر حاصل می شود. شواهد نشان می دهد که بسیاری از انواع موجودات زنده در طول نسل ها ثابت نمی مانند. مهم ترین شواهد در این باره از سنگواره ها به دست می آید. هرچند چنین شواهدی که وجود و کشف آن ها امری تصادفی است، چنان پراکنده و ناپیوسته اند که نمی توانند تأییدی قطعی و کلی بر فرضیۀ تکامل باشند. تکامل از خلال این فرآیندهای انتخاب طبیعی ظاهر می شود: یکایک سازواره های موجود در گونه ای خاص ممکن است طیف گسترده ای از گوناگونی ها را به علت تفاوت ژن هایشان نشان دهند؛ شکارشدن، بیماری و رقابت موجب مرگ افرادی از یک نوع می شود؛ افراد با ویژگی هایی که بیشترین تناسب را با محیط دارند بخت بیشتری برای بقا و تولید مثل موفقیت آمیز دارند؛ بدین ترتیب، ژن هایی که به این افراد امکان بقا داده است به نسل بعدی منتقل می شود. اگر محیط زیست تغییر کند، نتیجه آن خواهد بود که بعضی از ژن ها در نسل بعدی فراوان تر باشند و سازواره رو به تکامل رود. تغییر تکاملی، همان گونه که تا حدی در شواهد سنگواره ای مشاهده می شود، ممکن است کند و آرام باشد، اما این تغییر ممکن است سرعت زیادی نیز داشته باشد. اگر جمعیتی به رقم بسیار کوچکی تقلیل یابد، تغییرات تکاملی را در چند نسل می توان مشاهده کرد. از آن جا که خرده سازواره ها چرخه های زندگی بسیار کوتاهی دارند، تغییر تکاملی در خرده سازواره ها ممکن است بسیار سریع باشد. این موجودات ممکن است فقط چندسال پس از نخستین مصرف یک داروی پادزیو (آنتی بیوتیک) در مقابل آن مقاوم شوند. ما درنتیجۀ تکامل یافتن از نیاکان مشترک، می توانیم برای اشاره به خاستگاه های تکاملی از طبقه بندی موجودات زنده استفاده کنیم.
انتخاب طبیعی، انتخاب جنسی و تصادف. مفهوم تکامل مداوم را می توان تا دوره ای باستانی یعنی تا لوکرتیوس در قرن ۱پ م ردگیری کرد. اما این مفهوم تا قرن ۱۹ و درپی کارهای لایل، لامارک، داروین و به همراه او والاس و هاکسلی پذیرش گستردۀ همگانی نیافت. انتخاب طبیعی به این علت روی می دهد که افرادی که بهتر با محیط های خاصی منطبق می شوند، بازتولید کارآمدتری دارند و به همین علت نیز بهتر می توانند ویژگی های خود را (به صورت ژن) به نسل های آینده انتقال دهند. نظریۀ کنونی تکامل، یعنی نوداروینیسم، ترکیبی است از نظریۀ داروین دربارۀ انتخاب طبیعی با نظریه های گرگور مندل دربارۀ وراثت (ژنتیک). در حال حاضر، زیست شناسان، نه در مفهوم عمومی تکامل تردید دارند و نه در اهمیت انتخاب طبیعی، اما هنوز بحث در زمینۀ سایر فرآیندهای ممکن در تغییر تکاملی مطرح است. علاوه بر انتخاب طبیعی، انتخاب مصنوعی و انتخاب جنسی، تصادف نیز ممکن است نقش بزرگی در تعیین این که کدام ژن ها به صورت ویژگی یک جمعیت درآیند داشته باشد؛ این پدیده را «انحراف ژنتیک» می نامند. امروزه این نکته نیز روشن است که تغییر تکاملی با سرعت و آهنگی ثابت روی نمی دهد، بلکه ممکن است در فاصلۀ دوره هایی از تغییر سریع در این فرآیند، دوره های ثبات کمابیش طولانی نیز وجود داشته باشند. این امر به طرح نظریه های جدیدی، همچون مدل توازن نقطه گذاری شده، انجامیده است.
تکامل زیستی. نشان دهندۀ خط سیری است از ظهور شکل های تک یاخته به شکل های پیچیده تر و سرانجام پیدایش گیاهان گل دار و جانوران مهره دار، ازجمله انسان. زمین دارای انواع عظیمی از موجودات زنده است؛ در حدود ۱ میلیون گونه از انواع مختلف جانوران و نیم میلیون نوع گیاه تاکنون توصیف و تشریح شده اند. بعضی از دین ها نظریۀ تکامل را رد می کنند و آن را با ایمان خود، مبنی بر آن که خداوند همۀ چیزها را به صورت کنونی آن ها آفریده مغایر می دانند. اما اکثر مردم پذیرفته اند که شواهد کافی نشان می دهد تنوع حیات ناشی از فرآیند تدریجی تباعد تکاملی است، نه معلول حرکات مجزا و منفرد آفرینش خدایی. در این باره چندین دسته شاهد و علت بر این نظر دلالت دارند؛ وجود سنگواره ها، شباهت یا همگونی میان گروه های مختلف موجودات زنده، جنین شناسی و توزیع جغرافیایی سازواره ها. اکثر موجودات زنده پس از مرگ به سرعت تجزیه می شوند، اما گاه یک گیاه یا جانور باقی می ماند و به یک سنگواره تبدیل می شود. بقایای گیاهان یا جانوران متعلق به سال های بسیار دور، درون صخره ها یافت می شوند. سنگواره ها معمولاً زمانی تشکیل می شوند که موجود زنده بلافاصله پس از مرگ دفن شود یا یخ بزند، و گاه نیز هنگامی که یک یا چند عامل از مجموع عواملی که برای فساد لازم اند، وجود نداشته باشند. تدفین عموماً در لایه های زغال سنگ یا گل و لای، و گاه در خاکسترهای آتشفشانی یا کهربا، صورت گرفته است. برخی از سنگوار ه هایی که به خوبی از جانورانی کوچک محفوظ مانده اند در کهربا پیدا شده اند. بافت های نرم سازواره، حتی پس از تدفین، ممکن است به گونه ای تجزیه شوند که فقط اسکلت جانور یا قسمت های چوبی یک گیاه به صورت سنگواره درآیند. افزون بر این، قسمت هایی از گیاه یا جانور ممکن است در ضمن پوسیدن جای خود را به مادۀ دیگری دهند؛ مثلاً آثاری که همچون ردپاها، سوراخ ها، لانه ها یا بقایای ریشه ها بر جای می مانند. تعیین عمر سنگواره ها مشکلات زیادی به بار می آورد. در وهلۀ نخست، تعیین عمر این سنگواره ها براساس قشری که سنگواره ها در آن یافت می شوند و در رابطه با سنگواره های دیگر همان قشر صورت می گیرد، اما روش های فیزیکی نیز برای محاسبۀ سن مطلق سنگواره ها پدید آمده اند. این ها به این امر وابسته اند که ایزوتوپ های کربن پرتوزای طبیعی با سرعت های ثابت به گونه ای از بین می روند که میزان باقی ماندۀ رادیوکربن موجود در یک نمونه متناسب است با طول زمانی که از لحظۀ شکل گیری یا رسوب گذاری آن سپری شده است. هرچند صرفاً با اتکا بر سنگواره های به دست آمده نمی توان صحت نظریۀ تکاملی را ثابت کرد، اما ممکن است تحقیقی دربارۀ مجموعه ای از سنگواره ها شاهدی عینی از تکامل یکایک انواع یا گونه هایی باشد که، همچون در مورد اسب، انطباق این انواع را با محیط های زیست مختلف نشان می دهد. برخی از حلقه های ارتباطی میان سنگواره ها از وجود رابطۀ بین انواع حکایت می کنند. مثالی در این باره سنگوارۀ جانوری است به نام آرکئوپتریکس، که جانوری پرنده وار و دارای دندان بود. این سنگواره گویای آن است که پرندگان از تبار خزندگان اند. شواهد دیگری را به نفع تکامل می توان در ساختارهای مشابه یا همگون یافت، مثلاً مقایسۀ استخوان های دست و پای چندین جانور مهره دار مختلف نشان دهندۀ شباهت های درخور توجهی در ساختار آن هاست. چنین ساختارهایی را همگون نامیده اند و وجودشان نشان می دهد که همۀ این جانوران از نیای مشترکی پدید آمده اند. جنین شناسی نیز می تواند سرنخ های مهمی در زمینۀ نیاکان یک گروه از موجودات فراهم آورد. جانوران مهره دار همگی رشد جنینی کاملاً متشابهی را نشان می دهند و همۀ آن ها شکاف های برانشی جنینی دارند، ولو آن که جانور بالغ دارای شُش باشد و هوا تنفس کند. این امر گویای آن است که همۀ مهره داران از نیای آبزی واحدی پدید آمده اند که مثل ماهی های جدید و همچون در مرحلۀ بچه قورباغه ای دوزیست، از خلال شکاف های برانشی تنفس می کرده اند. جنین انسانی یک دُم کوچک یا دنبالچه دارد که به صورت جزء باقی مانده (فاقد کارکرد) درآمده است؛ این امر احتمالاً از وجود نیای مشترکی با یک دم حکایت می کند. باید توجه داشت که تغییرات تکاملی به صورتی خطی یا مستقیم روی نداده اند بلکه شکل فرآیند شاخه شاخه ها منشعب از یک نیای مشترک را دارند؛ این فرآیند را غالباً به صورت درخت تکاملی ترسیم می کنند که انسان ها در رأس آخرین شاخه های درخت قرار دارند. امروزه، هریک از ۱.۵میلیون نوعی که در کرۀ زمین به سر می برد، نتیجۀ غایی سیر طولانی انواع انقراض یافته است. باکتری ها جزء نخستین انواع شناخته شدۀ حیات بر روی کرۀ زمین اند و هنوز باقی مانده اند. تعداد یاخته های باکتری در بدن انسان دَه برابر بیشتر از تعداد یاخته های انسانی است.
ساز و کارهای تکامل. اگرچه خطوط کلی زنجیرۀ تکاملی شناخته شده اند، اما برای روشن کردن جزئیات و پرده برداشتن از سازوکارهای تغییر تکاملی هنوز پژوهش های زیادی لازم است. تکامل وابسته است به وجود تنوعات موروثی در جمعیتی که به افراد صاحب آن دگرگونی ها امتیازی گزینشی می دهند. اصطلاح بقای اصلح از آن رو گمراه کننده است که مرگ افراد غیراصلح را ایجاب می کند. از دیدگاهی تکاملی، باروری بسیار مهم تر از بقاست زیرا اگر گونه ای به صورت منظم نوزادهایی بیشتر از گونه ای دیگر ایجاد کند، فراوانی گونۀ بارورتر درون جمعیت حتماً افزایش می یافت. باروری به عوامل متعددی بستگی دارد، ازجمله بنیۀ عمومی، طول مدت تولیدمثل، و قابلیت جفت گیری موفقیت آمیز. تغییرات موروثی حاصل جهش های ژنتیکی اند که به صورتی خودانگیخته در همۀ موجودات زنده مشاهده می شود. بسیاری از پژوهش هایی که دربارۀ ساختارهای موروثی گیاهان زنده و جمعیت های حیوانی صورت گرفته اند، از اهمیت نسبی جهش ها و جدایی در خاستگاه انواع جدید حکایت می کنند. این باور وجود دارد که فرآیندهایی که اکنون در مقیاسی بسیار کوچک روی می دهند، همان فرآیندهایی اند که سبب تکامل گروه های بزرگ در یک دورۀ بزرگ از زمان زمین شناختی شده اند. از این رو، این تحقیقات موجب ایضاح ساز و کار تکامل می شود. نظریۀ داروین، اندکی پس از انتشار در حوزۀ زیست شناسی، در حوزه های فلسفه، علوم اجتماعی و دین نیز هوادارانی سرسخت یافت. جامعه شناسانی چون هربرت اسپنسر داروینیسم اجتماعی را بسط دادند. واژۀ تکامل، امروزه در آثارِ مردم شناسان، روان شناسان، جامعه شناسان و مورخان حقوق و سیاست کاربرد فراوان دارد. در فلسفه، فیلسوفان شاخه هایی چون تکامل گرایی مکانیکی، تکامل گرایی حیات گرا و تکامل گرایی عمل گرا، بحث تکامل را در مرکز مباحث شناخت قرار دادند. متفکران دینیِ قائل به نظریۀ تکامل، برهدایت و اِشرافِ ذات باری بر روند تکامل تأکید داشتند و گزینش مافوق طبیعی را مقدم بر گزینش طبیعی می نهادند و در واقع گزینش طبیعی را مظهر اراده و مشیت الهی می دانستند. کاملاً مشخص است که نظریۀ دینی تکامل، چه از نظرگاه متألّهان یهودی و چه از منظر طیف های متفاوت مسیحی، عمدتاً مبتنی بوده است بر جذب نظریۀ تکامل و تفسیر آن بر طبق اصول و بنیادهای بینش دینی. متکلمان اسلامی نیز برعدم تعارض بین این نظریه واصل توحید تأکید کرده اند.