معنی فیلم مستند

فرهنگستان زبان و ادب

{documentary film, documentary} [سینما و تلویزیون] فیلم غیرداستانی که امور واقعی را به تصویر می کشد

دانشنامه عمومی

فیلم مستند ( به انگلیسی: Documentary film ) ، که شاخه ای بزرگ از روزنامه نگاری و صنعت تصاویر متحرک را شامل می شود، به منظور مستندسازی جنبه هایی از واقعیت ساخته می شود. در ابتدا فیلم مستند، یک فیلم سینمایی بود که بر روی فیلم ( نگاتیو ) - که تنها وسیلهٔ موجود در آن زمان بود - ضبط و پخش می شد اما امروزه شامل ویدئو و آثار تولیدی دیجیتالی می شود که می توان آن ها را مخصوص پخش ویدئویی به عنوان برنامه ای تلویزیونی یا برای نمایش در سینما ساخت. فیلم مستند را به عنوان «یک تکنیک فیلم سازی، یک سنت سینمایی و شیوه ای از تقابل با مخاطب» که دائماً در حال تحول است و هیچ مرزی نمی شناسد تعریف کرده اند.
واژه انگلیسی «Documentary» به معنی «مستند» اولین بار در نقدی که بر فیلم رابرت فلاهرتی به اسم موآنا ( ۱۹۲۶ ) مورخ ۸ فوریه ۱۹۲۶ ( ۱۹ بهمن ۱۳۰۴ ) در روزنامه نیویورک سان منتشر شده بود به کار رفت. این مطلب توسط جان گری یرسون مستندساز اسکاتلندی و با نام مستعار ( Moviegoer = سینمارو ) نگارش یافته بود.
قاعدهٔ کلی گِری یرسون در مورد فیلم مستند این بود که از پتانسیل نمایش زندگی در سینما می توان در قالب یک هنر جدید بهره برداری کرد. هنری که در آن بازیگر «اصلی» و صحنهٔ «اصلی» نسبت به برابرهای خیالی شان، در شرح دنیای جدید راهنماهای بهتری محسوب می شوند و موادی که «این چنین در حالت خام گرفته شوند» واقعی تر از موادی خواهند بود که با بازی ساخته می شوند. از این بابت، دیدگاه وی را می توان با نظر ورتوف که داستان های نمایشی را با اطلاق لقب «زواید بورژوایی» تحقیر می کرد مقایسه کرد هر چند که دیدگاه او ظرافت بیشتری دارد. تعریف گِری یرسون از فیلم مستند «مواجههٔ خلاقانه با مسلَمات» است که طرفدارانی هم دارد. این تعریف پرسش هایی در مورد مستندهایی که حاوی بازآفرینی و نمایش هستند را برمی انگیزد.
ژیگا ورتوف در مقالات خود از نمایش «زندگی همان طور که هست» ( تصویربردای پنهانی از زندگی ) و «گرفتن زندگی در حالت ناگهانی» ( تحریک یا غافلگیر کردن توسط دوربین ) بحث می کرد.
پار لورنتز فیلم مستند را «فیلمی واقعی با خصوصیات نمایشی» تعریف کرده است. دیگران بر این باورند که داشتن نظریه و یک پیام خاص در کنار واقعیاتی که فیلم مستند به نمایش می گذارد آن را از سایر گونه های فیلم های غیرداستانی متمایز می سازد
بنابر تعریف، اولین «تصاویر متحرک» را مستند نامیده اند. در اینگونه فیلم ها یک منظره خاص مانند ورود قطار به ایستگاه، یک کشتی در حال حرکت یا گروهی از مردم که از کار بازمی گشتند نمایش داده می شد. فیلم های اولیه ( پیش از ۱۹۰۰ ) تحت تأثیر تازگی و جذابیت به تصویر کشیدن حوادث بودند. فیلم های کوتاه را فیلم های «واقعی» می نامیدند. قبل از آغاز قرن بیستم، در فیلم ها از داستان خبری نبود و دلیل اصلی آن مشکلات فنی بود: دوربین ها تنها زمان اندکی را به تصویر می کشیدند و مدت زمان بسیاری از فیلم های اولیه در حدود یک دقیقه بود.