لغت نامه دهخدا
کس را بجهان چون پسر تو پسری نیست
آهوبچه کی باشد چون بچه ضیغم.فرخی.وز خلق یکی بسان میش است
پرخیر و یکی به شرّ ضیغم.ناصرخسرو.نیروده توست ناف خرچنگ
عشرتگه تو دهان ضیغم.خاقانی.به اقبال تو از سگی برنتابم
که طبع هنر کم ز ضیغم ندارم.خاقانی.پادشاه وحوش از آن باشد
که بخود کار خود کند ضیغم.ابن یمین.|| ( ص ) گزنده. ( منتهی الارب ) ( منتخب اللغات ).
ضیغم. [ ض َ غ َ ] ( اِخ ) ابن مالک مکنی به ابومالک العابد. مردی پرهیزکار ودیندار و متقی بود و از زهد و ورع وی حکایتها نقل کرده اند. عبیداﷲبن عمر قال : اتیت صاحباً لی یقال له عمران بن مسلم فارانی موضعین مبتلین فی مسجده احدهما بحذاء الاَّخر، فقلت ما هذا، قال هذا و اﷲ من دموع ضیغم البارحة بین المغرب و العشاء و هو راکع. ازهربن مروان الرقاشی قال رأیت ضیغم العابد و کنت اذا رأیت رجلاً لایشبه الناس من الخشوع و الضر و طول الحزن. محمدبن الحسین قال : حدثنی مالک بن ضیغم قال قالت اُمﱡه یعنی ضیغماً ذات َ یوم : ضیغم ! قال : لبیک یا اماه. قالت کیف فرحک بالقدوم علی اﷲ. قال فحدثنی غیر واحد من اهله انه صاح صیحةً لم یسمعوه صاح مثلها قط و سقط مغشیاً علیه فجلست العجوز تبکی عند رأسه و تقول : بابی انت ما نستطیع ان نذکر بین یدیک شیئاً من امر ربک. قال و قالت له یوماً: ضیغم ! قال : لبیک یا اماه. قالت تحب الموت ؟ قال نعم یا اماه. قالت و لِم َ یا بنی ؟ قال رجاء خیر ما عند اﷲ. قال فبکت العجوز و بکی فتسامع اهل الدار فجلسوا یبکون لبکائهم. قال و قالت له یوماً آخر: ضیغم ! قال : لبیک یا اماه. قالت تحب الموت ؟ قال لا یا اماه. قالت لِم َ یا بنی ؟ قال لکثرة تفریطی و غفلتی عن نفسی. قال فبکت العجوز و بکی ضیغم و اجتمع اهل الدار و جعلوا یبکون ، و کانت امه عربیة کأنها من اهل البادیة. رجوع به صفة الصفوة ج 3 ص 270 شود.
