خلاصۀ الإیجاز فی المتعة، اثر شیخ مفید، به موضوع اثبات مشروعیت ازدواج موقت، شرایط و فضایل آن میپردازد. مسئلۀ ازدواج موقت و جواز یا حرمت آن، از مسائل مهم و مورد بحث در تاریخ اسلام، بهویژه پس از دوران خلیفۀ دوم بوده و تاکنون مناظرات فراوانی را برانگیخته است. این موضوع در کتب فقهی و روایی شیعه و سنی جایگاهی ویژه دارد و علمای امامیه تاکنون بیش از سی کتاب در باب جواز و حلیت آن تألیف کردهاند. نخستین نویسندگان در این زمینه از اصحاب ائمه(ع) مانند علیبنحسن فضال، ابنابیعمیر، یونسبنعبدالرحمان و فضلبنشاذان بودهاند و فقها و محدثان بزرگ شیعه از جمله شیخ صدوق، سید مرتضی علمالهدی، شیخ انصاری، محقق حلی و شهید ثانی نیز آثاری در این موضوع پدید آوردهاند.
شیخ مفید، بر اساس گزارش نجاشی، سه کتاب با عنوانهای النقض علی ابیعبدالله البصری فی کتابه فی المتعة، الموجز فی المتعة و مختصر المتعة در زمینۀ متعه نگاشته و علاوه بر آن، کتابهایی چون احکام المتعة و رسالة فی المتعة نیز به او منسوب است. آنچه امروزه از آثار شیخ مفید در این موضوع باقی مانده، تنها بخشی از کتاب الموجز فی المتعة است که خلاصۀ آن با نام خلاصة الإیجاز در دسترس میباشد. بسیاری از علمای پس از شیخ، هنگام نقل اقوال و احادیث مربوط به متعه، به کتاب رسالة فی المتعة استناد کردهاند، اما در واقع منبع اصلی آنها همان کتاب الموجز فی المتعة بوده است. انتساب کتاب خلاصة الإیجاز به عنوان مختصرِ کدام اثر، همواره مورد بحث بوده و با توجه به شواهد و قرائن، مشخص شده که این کتاب، در واقع خلاصۀ کتاب الموجز فی المتعة شیخ مفید است؛ چرا که سبک و سیاق عبارات آن با دیگر آثار شیخ مفید هماهنگی کامل دارد.
در مورد اینکه چه کسی کتاب الموجز فی المتعة را خلاصه کرده، دو احتمال مطرح شده است: نخست، شهید اول و دوم، شیخ علیبنعبدالعالی معروف به محقق کرکی. با این حال، قول دوم نزدیکتر به واقع به نظر میرسد. بنابراین، کتاب خلاصة الإیجاز خلاصۀ کتاب الموجز فی المتعة شیخ مفید است که توسط محقق کرکی تهیه شده و در برخی بخشها نیز توضیحاتی به آن افزوده شده است. روش شیخ مفید در این کتاب، همچون دیگر آثارش، مبتنی بر استدلال و منطق است و در اثبات جواز متعه و ردّ دیدگاه مخالفان، به ذکر استدلالهای محکم و متقن پرداخته است. ساختار کتاب حاضر در سه باب و یک خاتمه تنظیم شده است.