ادبیات پشتو به مجموعه‌ای از آثار ادبی به زبان پشتو اطلاق می‌شود که شامل شعر، نثر، حکایت‌ها، افسانه‌ها و متون دینی است. این ادبیات به‌ویژه در مناطق افغانستان، پاکستان و بخش‌هایی از ایران و هند رواج دارد و از اهمیت فرهنگی و تاریخی بالایی برخوردار است. بر اساس منابع معتبر، نخستین آثار مکتوب به زبان پشتو در قرن شانزدهم میلادی ظهور یافتند. با این حال، برخی منابع مانند کتاب «پته خزانه» ادعا می‌کنند که اشعار پشتو به قرن دوم هجری نیز تعلق دارند. در دوره‌های بعد، ادبیات پشتو تحت تأثیر تحولات اجتماعی و سیاسی قرار گرفت و در قرن‌های هجدهم و نوزدهم میلادی، دوره‌ای از رکود و انحطاط را تجربه کرد. اما از اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی، ادبیات پشتو جان دوباره‌ای یافت و با ظهور نویسندگان و شاعران جدید، تحولی در این عرصه ایجاد شد. شعر در ادبیات پشتو جایگاه ویژه‌ای دارد و شاعران بزرگی مانند «خوشحال خان ختک» و «رحمان بابا» آثار برجسته‌ای از خود به جای گذاشته‌اند. نثر پشتو نیز در قالب‌های مختلفی مانند داستان، مقاله و ترجمه آثار دینی و علمی توسعه یافته است. همچنین افسانه‌ها، حکایت‌ها و ضرب‌المثل‌های پشتو بخش مهمی از ادبیات شفاهی این زبان را تشکیل می‌دهند.
ادبیات پشتو
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] پَشْتو، اَدَبیّات، ادبیات پشتو متشکل از دو بخش است: نخست ادبیات شفاهی یا مردمی (فولکلور) و دیگر ادبیات علمی و مکتوب.
ادبیات مردمی و شفاهی پشتو بسیار غنی است و انواع گوناگون دارد که از آن جمله است: کیسه (قصه، افسانه)، چیستان، مَثَل (مثل)، لَنْدَی (به معنای کوتاه و همانند هایکو در ژاپنی)، لوبه (بازی)، چاربیته (چهاربیتی)، بگتئی، نمیکئی، بدل، اَلّاهو (لالایی)، رباعی، ناری (نعره)، ساندی، سندری (سرود و ترانه) و غزل. برخی از پژوهش گران پیشینه گونه هایی از ادب شفاهی پشتو (مثلاً لندی) را به عصر وداها می رسانند. گونه هایی از ادبیات مردمی پشتو در سده حاضر گردآوری و چاپ شده است (لندی، کابل، ۱۳۶۳ش).
ادبیات مکتوب
درباره ادبیات مکتوب، برخی ۳ جمله مذکور در کتیبه سنگی داریوش (سده ۵ق م) را به زبان پشتو دانسته اند. برخی از تذکره نگاران مطالب این کتیبه را موزون و آن را در بحر خفیف می دانند.صورت اصلی کتیبه و برابر آن به زبان پشتو چنین است:صورت اصلی: نی اریکه آهم، نی دروغنه آهم، نی زورکره آهمصورت پشتو: نی اریکی اوم، نی دروغژن اوم، نی زور کرده اومترجمه فارسی: نه بدخواه بودم، نه دروغزن بودم، نه زورکار بودم.
← کتاب پَتَه خزانه
در پاکستان گشایش آکادمی پشتو و انجمن های ادبی، پژوهش در تاریخ زبان پشتو، حروف چینی و ماشین نویسی با الفبای پشتو، تألیف فرهنگ های دوزبانه و نهضت ترجمه به تقویت زبان پشتو کمک کرده است. همچنین بررسی ها و تحقیقات خاورشناسان روسی، آلمانی، انگلیسی، فرانسوی و نروژی برای پشتو شهرت جهانی آورد.
