فرقدان به دو ستاره درخشان در صورت فلکی دب اصغر (Ursa Minor) اشاره دارد که به نام های کوکب و نقطه شناخته می‌شوند. این دو ستاره به عنوان دو برادران نیز نامیده می‌شوند و در فرهنگ های مختلف به ویژه در ادبیات فارسی به آن ها اشاره شده است. کوکب به عنوان یکی از درخشان ترین ستاره ها در صورت دب اصغر شناخته می‌شود و در سمت راست این صورت فلکی قرار دارد. نقطه نیز در صورت دب اصغر قرار دارد و به‌عنوان ستاره‌ای درخشان در سمت چپ کوکب دیده می‌شود. کوکب از نوع ستاره‌های غول‌پیکر است و در فاصله‌ای حدود ۱۲۵ سال نوری از زمین قرار دارد. رنگ آن زرد مایل به نارنجی است. نقطه نیز از نوع ستاره‌های غول‌پیکر است و در فاصله‌ای نزدیک به ۴۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد. رنگ آن سفید مایل به آبی است. فرقدان به‌عنوان یک نشانه مهم در ناوبری دریایی و هوایی استفاده می‌شده است. این ستاره‌ها به ویژه در نیمکره شمالی به عنوان راهنمایی برای تعیین موقعیت شمال مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند. در ادبیات و فرهنگ های مختلف، این دو ستاره به عنوان نماد برادری و دوستی شناخته می‌شوند. در برخی از داستان ها و افسانه ها، آن ها به عنوان نماد دو برادر که همیشه در کنار هم هستند، توصیف شده‌اند. فرقدان به راحتی در آسمان شب قابل مشاهده است و به ویژه در فصل های بهار و تابستان در آسمان قابل رؤیت است. با توجه به این نکات، فرقدان نه تنها از نظر علمی و نجومی اهمیت دارد، بلکه در فرهنگ و ادبیات نیز جایگاه ویژه‌ای دارد.
فرقدان
لغت نامه دهخدا
فرقدان. [ ف َ ق َ ] ( اِخ ) فرقدین. دو ستاره درخشان در صورت دب اصغر و به فارسی دو برادران گویند. ( یادداشت به خط مؤلف ). و بدان دو در مساوات و عدم مفارقت مثل زنند و یکی را انورالفرقدین و دیگری را اخفی الفرقدین نامند. ( یادداشت به خط مؤلف ). دو کوکب نزدیک اند در شمار کواکب بنات نعش. ( صبح الاعشی قلقشندی ج 2 ص 164 ). دو ستاره روشنند بر سینه خرس کوچک و از دنبال او با دیگر ستارگان سخت خرد شکلی همی آید همچون هلیله و گروهی او را ماهی نام کنند و آنک چنین داند که قطب اندر میان اوست او را تیر آسیا نام کند زیرا که بر خویش همی گردد.
جملاتی از کلمه فرقدان
از سر کلکش جواهر وام کرد بر کلاه فرقدان بست آسمان
آسمان ستر و ستاره رفعت است رفعتش بر فرقدان خواهم گزید
دست عاجز پرورش در سرکش آزاری کشد اره ازسین سها بر فرق قاف فرقدان
ز نعل مرکب او فرق فرقدان شکند چو روز رزم، به جولان درآورد توسن
