زریاب، شخصیتی برجسته در تاریخ موسیقی و هنر ایران است که در قرن سوم هجری می‌زیست. او به عنوان یکی از نوازندگان و آهنگسازان بزرگ شناخته می‌شود و تأثیرات عمیقی بر فرهنگ موسیقی آن زمان و بعد از آن گذاشته است. زریاب به سبب مهارت‌های منحصر به فرد خود در نوازندگی و همچنین خلاقیت‌هایش در ساخت آثار موسیقیایی، به شهرت رسید. او نه تنها در نوازندگی، بلکه در نوآوری و تغییر در شیوه‌های موسیقی نیز نقش مهمی ایفا کرد. وی با معرفی سازها و سبک‌های جدید، به غنای موسیقی ایرانی کمک شایانی کرد و در واقع به نوعی، او بنیان‌گذار شیوه‌های نوین موسیقی در تاریخ ایران به شمار می‌رود. در کنار توانایی‌های هنری، زریاب همواره به جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی موسیقی نیز توجه داشت و ارتباطی نزدیک با دیگر هنرمندان و متفکران زمان خود برقرار کرد. او به عنوان یک شخصیت فرهنگی، تأثیرگذار بر جامعه خود بود و با آثارش نه تنها در موسیقی، بلکه در فرهنگ عمومی نیز تأثیر گذاشت. زریاب نمونه‌ای است از آن دسته هنرمندانی که با هنر خود، مرزهای زمان و مکان را درنوردیدند و هنوز هم آثارش در دل‌های مردم جا دارد.
زریاب
لغت نامه دهخدا
زریاب. [ زَ ] ( اِخ ) لقب علی بن نافع مولای مهدی و معلم ابراهیم موصلی که در 136 هَ.ق. به اندلس نزد علی عبدالرحمن اوسط رفت و علی عبدالرحمن به تن خویش سواره به استقبال او شد. ( تاج العروس، از ابن خلدون، یادداشت بخط مرحوم دهخدا ). موسیقی دانی است ایرانی و وی به اندلس می زیست و نزد اهل اندلس منزلت اسحاق بن ابراهیم موصلی را به عراق دارد در صنعت غناء و معرفت وی بدین علم. و او را اصوات مدونه ای است که در آن کتابها نوشته اند و به زریاب مثلها زنند، چنانکه احمدبن عبدربه در مدح خواننده ای گوید:
لو کان زریاب حیاثم اسمعه
لذاب من حسد او مات فی کمد.
اغانی او را ابوالحسن اسلم بن احمدبن سعید ابن قاضی الجماعة اسلم بن عبدالعزیز کتابی کرده است. ( از یادداشتهای بخط مرحوم دهخدا ). رجوع به اعلام زرکلی، عقد الفرید ج 7 ص 36، 80 و ج 8 ص 145، ترجمه مقدمه ابن خلدون، اطلاعات ماهانه بهمن ماه 1329 شماره 11، مجله ایرانشهر سال سوم شماره 3 ص 166 و شماره 6 ص 346 و شماره 8 ص 495 و دزی ج 1 ص 590 شود.
فرهنگ فارسی
فرهنگ اسم ها
معنی: یابنده ی زر، زر، آب زر، زرباف، به تعبیری یابنده ی زر، ( اَعلام ) علی ابن نافع، زریاب: [قرن هجری] موسیقیدان ایرانی، که از بغداد به اندلس رفت و گفته می شود عود را تکمیل کرد و سیم پنجمی به آن افزود و ده فرزند از جمله حمدونه داشت که همه موسیقیدان بودند
جملاتی از کلمه زریاب
زریاب نخستین بار استفاده از لباسهای زمستانه-پائیزه و تابستانه را مد کرد
بدره بدره زریابی زیر پای هر درخت توده توده سیم بینی در کنار هر غدیر
