الکتریسیته

الکتریسیته. [ اِ ل ِ سی ت ِ ] ( فرانسوی، اِ ) مأخوذ است از کلمه ایلقطرون ( الکترون ) بمعنی کهربا یا عنبر اشهب. ( یادداشت مؤلف ). الکتریسیته نام یکی از شکلهای انرژی است که بر اثر مالش دو جسم یاعمل مکانیکی چون تراکم و یا حرارت به بعضی از اجسام بلورین و امثال آن ایجاد میشود. ظهور الکتریسیته یااز طریق جذب و دفع و یا ایجاد عمل مکانیکی و حرارتی و یا عمل شیمیایی است که در مدار خود ایجاد می کند. مطالعه آن در علم فیزیک بعمل می آید؛ و مبحث الکتریسیته یکی از مباحث و شعب علم فیزیک می باشد، و با مطالعه آن میتوان به پدیده های زیادی در طبیعت پی برد.
تاریخچه الکترواستاتیک:
پدیده الکتریک از دیرباز به عنوان خاصیت کهربایی معلوم بشر بوده است. این خاصیت که بر اثر مالش کهربا بدست می آید موجب می شود که کهربا اجسام سبک بسیار کوچک چون پر کاه یا پر و یا ورقهای بسیار نازک طلا و نقره را جذب کند. دانشوران قدیم یونان از زمان کهن پی به این نیرو بردند و بخصوص تالس ملطی در قرن هفتم ق.م.آن را در نوشته های خود تذکر داده است. البته هندوان کهن نیز مدتها بود که متوجه شده بودند که اجسام بلورین موجب خاکسترهای گرم میشوند یعنی پدیده پیرو الکتریسیته. در قرون وسطی براطلاعات بسیار ساده و قدیمی یونان چیزی درین زمینه اضافه نشد و معلومات بشری تا قرن شانزدهم میلادی در این باب همان بود که یونانیان بیان داشته بودند. ژیلبرت انگلیسی ( 1544 - 1603م. ) به خاصیت جذب و دفع در اجسام زیر پی برد، و ملاحظه کرد که شیشه، سقز، گوگرد و چند جسم دیگر الکتریسیته زا می باشند و در ضمن عایق نیز هستند و برعکس این اجسام، فلزات خاصیت تولید الکتریسیته ندارند و فقط قابلیت انتشار آن را دارا می باشند یعنی هادی اند نخستین ماشین الکتریکی از طریق اتوفن گریک ( 1602 - 1686 ) اختراع شد، و او برای این منظور گوی گوگردی ساخت که می توانست در حول خود بچرخد و بر روی این گوی دست آدمی قرار داشت تا مسأله مالش که از ذاتیات الکتریسیته است تحقق یابد. او بر اثر اصطکاک ازین طریق موفق شد نخستین جرقه الکتریکی را بدست آورد. سپس گریک نشان داد که اشیاء مجذوب همواره پس از برخورد با جسم جذب کننده از یکدیگر دفع میشوند. به سال 1727 م. گری ( 1670- 1736 ) اثبات کرد که اجسام هادی چون عایق شوند خاصیت الکتریکی یعنی کهربایی پیدا میکنند. وی همچنین پی برد که بعضی از اجسام بر اثر تماس با جسمی که خاصیت کهربایی دارد خاصیت کهربایی پیدا میکنند، و نشان داد که بموجب خاصیت هادی بودن بعض جسم ها میتوان الکتریسیته را بنواحی بسیار دور برد. آنگاه دوفی ( 1698 - 1739 ) مطالبی را که «گری » بیان کرده بود تأیید کرد و نشان داد که امکان خاصیت کهربایی یافتن در همه اشیاء موجود است که از آن جمله بدن آدمی است. او ضمناً پی برد که الکتریسیته ای که از طریق پاندول الکتریکی با شیشه و سقز بدست می آید از یک جنس نیست و برای تشخیص این دو جنس از یکدیگر الکتریسیته حاصل از شیشه را الکتریسیته مثبت و از آن سقز را الکتریسیته منفی نام گذاشت. به سال 1746 م. پترفن موسکن بروک ذخیره الکتریکی را با کشف باتری لید امکان پذیر ساخت. ماشینهای الکتریکی پس از این اختراعات کم کم کامل شدند و انواع و اقسام آنها بمیدان عمل و آزمایش آمدند که از آن جمله است ماشین هوکس بی با سیلندرهای شیشه ای ( سال 1709 م. ) و ماشین وینکلر که سیلندرهایش بین بالشک هایی برای مالش قرار می گرفت ( سال 1766 م. ) و ماشین رامسدن که صفحه های آن شیشه ای بود ( سال 1768 م. )فرانکلین ( 1706 - 1790 م. ) به قدرت میله های نوک تیز در پدیده الکتریک پی بردو آن را در مقابل آذرخش ( برق ) و مقاومت در قبال آن بکار بست و با کمک بادبادک در الکتریسیته ابرها مطالعه کرد. کانتن ( 1718 - 1772 م. )1754 م. خاصیت الکتریکی شدن را از طریق تحت نفوذ قرار گرفتن دریافت و در این زمینه مطالعات دقیقی کرد، در این ایام که کشفیات پشت هم به بازار می آمد تئوریها نیز یکی پس از دیگری قوام می گرفت و به صاحبنظران عرضه میشد، واتسن ( 1710 - 1787 م. ) و فرانکلین اعلام کردند که مالش اجسام، الکتریسیته ایجاد نمیکند بلکه مالش موجب می شود که در اجسام مالش خورده تغییرتوزیعی پدید آید، یکی الکتریسیته از دست می دهد و دیگری آن را می پذیرد و به دست می آورد. سیمر به سال 1756 م. فرضیه وجود دوفلوئید الکتریکی را انتشار داد. مطالعات چندی ( کمی ) در زمینه الکتریسیته نخستین بار از طریق کولن ( 1736 - 1806 م. ) انجام گرفت. او با وسیله اندازه گیری خود جذب و دفعهای الکتریکی را اندازه گرفت و نشان داد که آنها بستگی با نسبت عکس مربع فواصل خود دارند. سپس او نشان داد که خاصیت الکتریکی شدن هادیها رویه ای است یعنی بستگی به سطح آنها دارد و نیز طرز پخش و پذیرش الکتریک آنها را کشف و معین کرد. نتایج عملی کارهای کولن بعدها از طریق تحلیلی بوسیله لاپلاس ( 1749 - 1827 م. )، بیو ( 1774 - 1862 م. )، گوس ( 1777 - 1855 م. ) و پواسن ( 1781 - 1840 م. ) تأیید و تبیین شد و در این میان فرضیه فارادی ( 1791 - 1867 م. ) را می توان برترین کار الکترواستاتیک دانست. تکامل در ماشینهای مؤثر با قدرتهای زیاد بستگی به کار هولتز ( 1836 - 1913 م. ) و ویمشورس ( 1832 - 1903 م. ) دارد ودر این اواخر مربوط به زحمات وان دوگرآف ( 1935 م. ) و فلیسی ( 1946 م. ) و مدیون کوشش آنان است و نیز خازنهایی با ظرفیت بسیار برای اختراع الکترومترهای بسیار حساس تعلق به زحمات تامسن ( 1824 - 1907 م. ) و لیپمن ( 1845 - 1921 م. ) دارد. در خاتمه بحث بی مورد نیست که از کشف پیزو الکتریسیته به وسیله ژ. کوری در سال 1880 م. یادی شود.