کلمه «استثنا» به معنای خارج شدن از قاعده یا قانونی است که به طور معمول برای گروهی از افراد یا موارد اعمال می‌شود. به عبارت دیگر، استثنا به وضعیتی اشاره دارد که در آن یک مورد خاص از قاعده کلی پیروی نمی‌کند و به نوعی از آن قاعده معاف است.
دلایل استفاده از این اصطلاح
در بسیاری از موارد، شرایط خاص یا نیازهای ویژه‌ای وجود دارد که موجب می‌شود یک فرد یا مورد خاص از قاعده کلی مستثنی شود. همچنین گاهی اوقات، ویژگی‌های خاص یک مورد (مثل سن، وضعیت اجتماعی، یا شرایط خاص) باعث می‌شود که آن مورد نتواند در چارچوب‌های عادی قرار گیرد. از طرفی دیگر ممکن است در برخی مواقع ضرورت‌های قانونی یا اخلاقی ایجاب کند که یک مورد از قوانین یا قواعد معمول مستثنی شود.
کاربرد در زندگی روزمره
در زمینه‌های حقوقی، ممکن است قانونی وجود داشته باشد که برای برخی افراد یا شرایط خاص استثناهایی در نظر بگیرد، مانند استثنا در مالیات برای افراد دارای درآمد کم.
در سیستم‌های آموزشی، ممکن است دانش‌آموزانی که به دلایل خاص (مانند ناتوانی‌های جسمی) نیاز به روش‌های آموزشی متفاوت داشته باشند، از برخی قوانین یا مقررات مستثنی شوند.
در روابط انسانی، ممکن است برخی افراد به دلیل ارتباطات خاص یا شرایط ویژه، از قواعد اجتماعی معمول مستثنی شوند.
