این واژه که در لغت به معنای سرزنش کردن و نکوهش به کار میرود، مفهومی عمیق در روابط انسانی و اخلاقیات است. این عمل، که گاه با لحنی تند و گزنده همراه است، بیانگر نارضایتی، انتقاد یا ناخشنودی از رفتار، گفتار یا عقیده فردی دیگر است. میتواند از سوی افراد، سازمانها یا حتی جامعه در قبال اعمالی که مغایر با هنجارها، ارزشها یا انتظارات تلقی میشوند، صورت پذیرد. ماهیت تلویم، خواه آشکار و خواه ضمنی، همواره بازتابی از تلاش برای اصلاح، هشدار یا ابراز عدم پذیرش است.
این سرزنشها، بسته به شدت و بستر وقوع، میتوانند پیامدهای گوناگونی داشته باشند. در مواردی، میتواند به عنوان یک ابزار تربیتی یا بازدارنده عمل کرده و فرد را به سمت بازنگری در رفتار و جبران اشتباه سوق دهد. اما اگر این سرزنشها از حد اعتدال خارج شوند، به شکلی غیرمنصفانه یا تحقیرآمیز ابراز گردند، یا در فضایی نامناسب صورت گیرند، میتوانند به جای اصلاح، موجب دلشکستگی، سرخوردگی، کاهش اعتماد به نفس و حتی ایجاد کینهتوزی در فرد مورد تلویم شوند. بنابراین، نحوه و میزان تلویم، از اهمیت بسزایی برخوردار است.
در نگاهی کلانتر، این پدیده در جامعه، نشاندهنده وجود معیارهایی برای سنجش رفتار و عقاید است. جامعه از طریق ابزارهای مختلف، از جمله رسانهها، نهادهای اجتماعی و حتی گفتمانهای روزمره، به سرزنش اعمالی میپردازد که از دیدگاه جمعی نادرست یا مضر تلقی میشوند. این فرآیند، هرچند گاه با دشواریهایی همراه است، اما بخشی ضروری از سازوکار حفظ نظم اجتماعی، اعتلای اخلاقی و ارتقای سطح آگاهی عمومی محسوب میشود. با این حال، همواره باید میان تلویم سازنده و تخریبگر تمایز قائل شد و از رویکردهایی که به جای بنا کردن، ویران میکنند، پرهیز نمود.