ام جمیل

لغت نامه دهخدا

ام جمیل. [ اُم ْ م ِ ج َ ] ( اِخ ) خواهر ابوسفیان و زن ابولهب که در قرآن کریم بعنوان حمالة الحطب یاد شده است و بکینه و عداوت نسبت به پیغمبر اسلام مشهور بوده است. رجوع به عیون الاخبار ج 2 ص 197 و قاموس الاعلام ترکی ج 2 ص 1034 و ریحانة الادب ج 6 ص 214 شود.
ام جمیل. [ اُم ْ م ِ ج َ ] ( اِخ ) دختر مجلل بن عبداﷲبن قیس و از زنان فاضل و خردمند و از سبقت گیرندگان به دین اسلام بوده است. با حاطب بن حارث بن مغیره ازدواج کرد و با وی به حبشه رفت. ( از ریحانة الادب ج 6 ص 214 ).
ام جمیل. [ اُم ْ م ِ ج َ ] ( اِخ ) زنی صحابی از طایفه ابوهریره و در وفا ضرب المثل بوده و «اوفی من ام جمیل » از امثال سائر است. گویند قومی می خواستند ضراربن خطاب را بکشند. ضرار به این زن پناه آورد و او با اهتمام تمام از وی دفاع کرد و از کشته شدن او را رهایی بخشید. و رجوع به جمهرةالامثال و مجمع الامثال و تذکرة الخواتین ص 35 و خیرات حسان ج 1 ص 40 و المرصع و ریحانة الادب ج 6 ص 213 شود.
ام جمیل. [ اُم ْ م ِ ج َ ] ( اِخ ) فاطمه دختر خطاب و خواهر عمربن خطاب خلیفه دوم بوده است. ( از ریحانة الادب ج 6 ص 214 ).

فرهنگ فارسی

فاطمه دختر خطاب و خواهر عمر بن خطاب خلیفه دوم بوده است .

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] امّ جمیل همسر ابولهب و خواهر ابوسفیان می باشد.
وی عوراء دختر حرب بن امیه ، خواهر ابوسفیان و همسر ابولهب ، از دشمنان سرسخت پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) بود.او در پی دشمنی با بنی هاشم و همچون دیگر افراد بنی امیه و نیز به پیروی از ابولهب - که در رقابت با تیره خویش برای دستیابی به ریاست کعبه و مکه بود - به ستیز و کینه توزی با پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) پرداخت و سرسختانه آن حضرت را می آزرد.
نزول آیه
گفته اند که برای آزار رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) و باز داشتن او از رفتن به نماز ، خار و خاشاک بر سر راه وی می ریخت . در پی این کینه توزی، خداوند در بخشی از سوره مسد - که در لعن و نفرین همسرش ابولهب است- ، بی آن که از او نامی ببرد، از او با وصف «هیزم کش دوزخ » یاد کرده است.خداوند در این سوره ، پس از سه آیه درباره ابولهب، امّ جمیل را به دو وصف می شناساند که هم جایگاه اجتماعی وی در دنیا و هم بدفرجامی آخرتی اش را می نمایاند: «حَمّالَةَ الحَطَب فی جیدِها حَبلٌ مِن مَسَد» . در این که معنای این دو ویژگی چیست سخنان بسیاری آمده است.
معانی حَمّالَةَ الحَطَب
در معنای «حَمّالَةَ الحَطَب» وجوهی ذکر شده است:۱ . برخی برآن اند که چون وی خار و خاشاک را شبانه جمع می کرد و آن را بر سر راه پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) می ریخت ازاین رو حَمّالَةَ الحَطَب خوانده شده است .۲ . برخی دیگر «حَطَب» ( هیزم ) را کنایه از سخنان فتنه انگیز و آتش افروز دانسته اند و چون امّ جمیل با سخن چینی میان مردم، آتش دشمنی با پیامبر را می افروخت، همچون کسی دانسته شده که با جمع کردن چوب آتش برمی افروزد ۳ . مراد آن است که او گناهان خویش را در دشمنی با رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) بر دوش می کشید.فخر رازی این معنا را از ابومسلم و سعید بن جُبَیْر نقل می کند، به هرروی همه معانی بیان شده، از دشمنی و کینه توزی امّ جمیل با پیامبر حکایت دارد.
تفسیر فی جیدِها حَبلٌ مِن مَسَد
...
[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از دائرة المعارف قرآن کریم است
وی عوراء دختر حرب بن امیه، خواهر ابوسفیان و همسر ابولهب، از دشمنان سرسخت پیامبر صلی الله علیه و آله بود.
او در پی دشمنی با بنی هاشم و همچون دیگر افراد بنی امیه و نیز به پیروی از ابولهب ـ که در رقابت با تیره خویش برای دستیابی به ریاست کعبه و مکه بود ـ به ستیز و کینه توزی با پیامبر صلی الله علیه و آله پرداخت و سرسختانه آن حضرت را می آزرد. گفته اند که برای آزار رسول خدا صلی الله علیه و آله و بازداشتن او از رفتن به نماز، خار و خاشاک بر سر راه وی می ریخت. در پی این کینه توزی، خداوند در بخشی از سوره مسد که در لعن و نفرین همسرش ابولهب است، بی آنکه از او نامی ببرد، از او با وصف هیزم کش دوزخ یاد کرده است.
خداوند در این سوره پس از سه آیه درباره ابولهب، امّ جمیل را به دو وصف می شناساند که هم جایگاه اجتماعی وی در دنیا و هم بدفرجامی آخرتی اش را می نمایاند: «حَمّالَةَ الحَطَب × فی جیدِها حَبلٌ مِن مَسَد» (سوره مسد/111، 4 ـ 5) در این که معنای این دو ویژگی چیست سخنان بسیاری آمده است. در معنای «حَمّالَةَ الحَطَب» وجوهی ذکر شده است:
1. برخی برآن اند که چون وی خار و خاشاک را شبانه جمع می کرد و آن را بر سر راه پیامبر صلی الله علیه و آله می ریخت از این رو حمّالة الحطب خوانده شده است.
2. برخی دیگر «حَطَب» (هیزم) را کنایه از سخنان فتنه انگیز و آتش افروز دانسته اند و چون امّ جمیل با سخن چینی میان مردم، آتش دشمنی با پیامبر را می افروخت، همچون کسی دانسته شده که با جمع کردن چوب آتش برمی افروزد.
3. مراد آن است که او گناهان خویش را در دشمنی با رسول خدا صلی الله علیه و آله بر دوش می کشید. فخر رازی این معنا را از ابومسلم و سعید بن جُبَیْر نقل می کند، به هرروی همه معانی بیان شده، از دشمنی و کینه توزی امّ جمیل با پیامبر حکایت دارد.
در تفسیر «فی جیدِها حَبلٌ مِن مَسَد» نیز مطالبی آمده است.
[ویکی حج] اُمّ جَمیل، دختر حَرب بن اُمیّة بن عبد شمس، خواهر ابوسفیان و همسر ابولَهب، عوراء، فاخته، عجوز قریش برخی از نام ها و القاب او هستند. وی از آزار دهندگان پیامبر(ص) و دشمنان ایشان بوده و در نقشه قتل پیامبر شرکت داشته و آیاتی از قرآن در مورد او نازل شده است. در سوره مسد از او به عنوان هیزم کش جهنم یاد شده و این که در گردنش طنابی از لیف خرما است. برخی این را عذابی می دانند که گریبان گیر او می شود. وی پیامبر را ترک شده از طرف خدا خطاب می کرد که خداوند متعال با نزول آیه 3 سوره ضحی این شبهه را دفع کردند. ام جمیل و ابولهب همسایه پیامبر(ص) بودند و پیامبر آن دو و عقبة بن ابی معیط را از بدترین همسایگان به شمار آورده اند. برخی ازدواج ام جمیل با ابولهب را باعث دورشدن ابولهب از پیامبر(ص) قلمداد کرده اند. او در سال سوم ق. پس از جنگ بدر در گذشت.
ام جمیل دختر حَرب بن اُمیّة بن عبد شمس، خواهر ابوسفیان و همسر ابولهب عموی پیامبر(ص) است. نام او را اَروی، فاخته یا عَوراء نوشته اند. برخی بر این باورند که عَوراء (زن یک چشم) لقب او است ؛ زیرا ابولهب وی را به سبب شرکت در توطئه قتل پیامبر(ص) سخت تنبیه کرد و بر اثر آن یک چشمش نابینا شد. از دیگر القاب او «عَجوز قُریش» است. ام جمیل از شاعران جاهلی به شمار می رفت.
نام فرزندان وی عُتبه، مُعتب، عُتَیبه، خالده، عزّه و درّه است.
[ویکی فقه] ام جمیل (قرآن). ام جمیل، کنیه همسر ابولهب و اسمش اروی است. وی دختر حرب بن امیه و خواهر ابوسفیان است.
ام جمیل، در قرآن کریم، مورد تحقیر خداوند قرار گرفته است:فی جیدها حبل من مسد. «(همان که) بر گردنش طنابی تابیده از لیف خرماست». (وصف «ام جمیل» به داشتن گردن بندی از لیف خرما، به منظور تحقیر او است. .
سخن چینی ام جمیل
در برخی آیات قرآن، ام جمیل، زنی سخن چین و آتش افروز معرفی شده است:وامراته حمالة الحطب. «و (نیز) همسرش، در حالی که هیزم کش (دوزخ) است». (بنا بر قولی مقصود از «حمالة الحطب»، سخن چینی است.
سرزنش ام جمیل
در سوره مسد، ام جمیل، مورد نکوهش خداوند قرار گرفته است:سیصلی نارا ذات لهب• وامراته حمالة الحطب• فی جیدها حبل من مسد. «و بزودی وارد آتشی شعله ور و پرلهیب می شود؛ و (نیز) همسرش، در حالی که هیزم کش (دوزخ) است؛ و در گردنش طنابی است از لیف خرما!». (وصف همسر ابولهب به هیزم کشی و داشتن گردن بندی از لیف خرما، با توجه به جایگاه اجتماعی او برای نکوهش او است. .
کیفر ام جمیل
...