دانشنامه اسلامی
ریشه کلمه:
سرف (۲۳ بار)
(به فتح س - ر) تجاوز از حدّ. در صحاح گوید «السرف ضدّ القصد» راغب گوید: آن تجاوز از حد است در هر کار هر چند در انفاق شهذت دارد در اقرب گفته: آن ضدّ میانه روی و تجاوز از حدّ و اعتدال است. باید دانست اسراف و سرف هر دو به یک معنی است ولی به عقیده طبرسی اگر تجاوز در جانب افراط باشد اسراف گفته میشود و اگر در جانب تقصیر باشد سرف (ذیل آیه 6 سوره نساء). استعمال آن در قرآن همه جا از باب افعال است . در المیزان گفته: گوئی معنی جنایت یا نظیر آن به «اَسْرَفُوا» تضمین شده و لذا با «علی» متعدی گردیده است اسراف بر نفس آن است که بر آن با ارتکاب گناه تعدّی شود اعمّ از آنکه با شرک یا با گناهان صغیره و کبیره باشد. درباره این مطلبی است که انشاء اللّه در «قنط» خواهد آمد. * . دو امر اباحی و یک نهی تحریمی است به خوردن و اشامیدن اجازه داده و از تعدی در آن دو نهی میکند. * . مال یتیمان را به اسراف و عجله نخورید که مبادا بزرگ شوند و مانع گردند قید اسرافاً ظاهراً برای ذیل آیه است که فرموده هر که فقیر باشد به طور متعارف از اموال آنها بخورد. * . صریح آیه آن است که در انفاق باید میانه روی کرد و ایضاً ظاهراً مراد از آن انفاق از برای خود و غیر خود است این آیه نظیر .
