بهره‌وری
فرهنگ عمید
فرهنگ فارسی
فرهنگستان زبان و ادب
دانشنامه عمومی
می توان گفت برای نخستین بار لغت «بهره وری» را فردی به نام کنه در سال ۱۷۷۶ ( میلادی ) به کار بُرد. بیش از یک قرن بعد، یعنی در سال ۱۸۳۳ ( میلادی ) ، فردی به اسم «لیترِ» بهره وری را «استعداد تولید کردن» یا «میل به تولید» تعریف کرد . باید توجه داشت که واژهٔ بهره وری با گسترش انقلاب صنعتی و جهت افزایش سودمندی حاصل از نیروی کار، سرمایه و مواردی از این دست گسترش یافت، ولی اصطلاح بهره وری آب در چند ساله اخیر و به دلیل کمبود این مادهٔ ارزشمند گسترش یافته است. به نظر می رسد که بهترین تعریف برای بهره وری، به دست آوردن حداکثر سود ممکن و استفاده از نیروی بهینه در مقابل هزینه صرف شده باشد.
بر خلاف پندار برخی افراد، بهره وری فقط برای صنایع نیست، بلکه بهره وری سطوح مختلفی دارد و همه افراد در همه سطوح نقش دارند؛ یعنی این که افراد می توانند با تفکّر، ابداعات و نوآوری های خود عملاً در چند سطح گوناگون مؤثر واقع گردند. سطوح مختلف بهره وری عبارت اند از:
• سطح فرد
• سطح گروه آموزشی
• سطح گروه کاری
• سطح سازمانی
• سطح رشته های تجاری، خدماتی، صنعتی و کشاورزی
• سطح بخش های اقتصادی
• سطح ملی و کشوری
• سطح جهانی
در سطوح فردی، به دنبال تدابیری برای افزایش بهره وری فردی هستیم و در سطح گروه نیز به دنبال افزایش بهره وری گروهِ کاری هستیم. بدیهی است که موضوع بهره وری بیشتر در سطوح سازمانی و رشته ها مطرح می شود و بیشترین ضوابط و شرایطِ مربوط به بهره وری را می توان در آن ها مشاهده کرد. چه بسا برخی مشاغل و حتّی برخی دستگاه ها به دلیل انجام فعالیت های مُوازی و تکراری بودن وظایف سازمانی در یکدیگر ادغام شده و برخی از آن ها حذف شده اند. بهره وری ملّی که مهم ترین عنصر است از ارتباط بین دولت، اقتصاد، جغرافیا، جمعیت و فرهنگ به دست می آید که عموماً به زبان ریاضیات ترجمه می شود و سپس نقطه بهینه آنْ به دست می آید.
