اثار اکراه

«آثار اکراه» به تغییرات و نتایجی اشاره دارد که ناشی از فشار یا تهدید بر فرد برای انجام یا عدم انجام عملی خاص است. اکراه به نوعی وادار کردن شخص به انجام کاری است که در حالت عادی ممکن است بر اساس اصول اخلاقی یا شرعی نادرست باشد. در این زمینه، آثار اکراه می‌تواند شامل تغییر در وضعیت تکلیفی و وضعی اعمال فرد باشد، به‌گونه‌ای که عملی که به طور طبیعی حرام است، در شرایط اکراه به مباح تبدیل می‌شود.

در فقه اسلامی، اکراه به عنوان یک عنوان ثانوی شناخته می‌شود که می‌تواند آثار مهمی بر تکالیف شرعی داشته باشد. به عنوان مثال، اگر فردی تحت اکراه به انجام عمل واجب وادار شود، تکلیف او از بین می‌رود و مجازات ترک واجب یا انجام حرام نیز از او برداشته می‌شود. این موضوع به این معناست که اعمال انجام شده تحت تأثیر اکراه، از نظر شرعی قابل پیگرد نیستند و به این ترتیب، فرد در موقعیت اکراه از مسئولیت‌های شرعی خود معاف می‌شود.

در فقه، یکی از شرایط اساسی صحت عقود و ایقاعات، اختیار و رضایت طرفین است. اگر معامله‌ای تحت اکراه انجام شود، آن معامله باطل تلقی می‌شود و هیچ‌گونه اثری از صحت بر آن بار نمی‌شود. به این ترتیب، آثار اکراه نه تنها بر تکالیف شرعی بلکه بر اعتبار معاملات و قراردادها نیز تأثیر دارد. به عنوان مثال، در آیه ۲۹ سوره نساء نیز به این موضوع اشاره شده که اکراه می‌تواند تأثیرات جدی بر مسئولیت‌های فرد در انجام اعمال داشته باشد.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] آثار اکراه. اکراه ویژگی خاصی را در فعل مکلف ایجاد می کند که بر اثر آن آثار تکلیفی و وضعی فعل تغییر می یابد.
کاری که براساس حکم اولی حرام است با عروض اکراه (که از عناوین ثانوی است) مباح می شود و نیز با اکراه، تکلیف واجب رفع و مجازات ترک واجب یا انجام حرام از مکرَه برداشته می شود؛ 
انصاری، محمدعلی، الموسوعة الفقهیه، ج۴، ص۴۴۲. 
از شرایط صحت عقود و ایقاعات اختیار و رضایت است و معامله ای که با اکراه انجام شود باطل است و اثر صحت (لزوم یا جواز) بر آن بار نیست. آیه ۲۹ نساء 
نساء/سوره۴، آیه۲۹. 
عملی که کیفر ارتکاب آن حد یا قصاص است، در صورت اکراه، کیفر آن برداشته می شود؛ مثلا کسی که بر سرقت، شرب خمر، زنا و... 
نجفی جواهری، محسن، جواهر الکلام، ج۴۱، ص۲۶۲.