دانشنامه اسلامی
یوم تقلب وجوههم فی النار یقولون یــلیتنا اطعنا الله واطعنا الرسولا• وقالوا ربنا انا اطعنا سادتنا وکبراءنا فاضلونا السبیلا. «در آن روز که صورت های آنها در آتش (دوزخ) دگرگون خواهد شد (از کار خود پشیمان می شوند و) می گویند ای کاش خدا و پیامبر را اطاعت کرده بودیم. و می گویند: پروردگارا! ما از رؤسا و بزرگان خود اطاعت کردیم و ما را گمراه ساختند». قال نوح رب انهم عصونی واتبعوا من لم یزده ماله وولده الا خسارا• وقد اضلوا کثیرا ولا تزد الظــلمین الا ضلـلا. «نوح (بعد از یأس از هدایت آنها) عرض کرد پروردگارا! آنها نافرمانی من کردند، و از کسانی پیروی نمودند که اموال و فرزندانشان چیزی جز زیانکاری بر آنها نیفزوده. و آنها گروه بسیاری را گمراه کردند خداوندا! ظالمان را جز ضلالت میفزا!».
تقلید کورکورانه مشرکان
اذ تبرا الذین اتبعوامن الذین اتبعوا وراوا العذاب وتقطعت بهم الاسباب• وقال الذین اتبعوا لو ان لنا کرة فنتبرا منهم کما تبرءوا منا کذلک یریهم الله اعمــلهم حسرت علیهم وما هم بخـرجین من النار. «در آن هنگام رهبران (و معبودهای انسانی و شیطانی) از پیروان خود بیزاری می جویند و کیفر خدا را مشاهده می کنند و دستشان از همه جا کوتاه می شود. و (در این موقع) پیروان می گویند کاش بار دیگر ما به دنیا برمی گشتیم تا از این پیشوایان گمراه بیزاری جوئیم آنچنان که آنها (امروز از ما بیزاری جستند (آری) این چنین خداوند اعمال آنها را بصورت حسرت زائی به آنها نشان می دهد و هرگز از آتش (دوزخ) خارج نخواهند شد».
بیزاری رهبران مشرک
اذ تبرا الذین اتبعوا من الذین اتبعوا وراوا العذاب وتقطعت بهم الاسباب• وقال الذین اتبعوا لو ان لنا کرة فنتبرا منهم کما تبرءوا منا کذلک یریهم الله اعمــلهم حسرت علیهم وما هم بخـرجین من النار. هنگامی که پرده های جهل و غرور و غفلت از مقابل چشمانشان کنار می رود و به اشتباه خود پی می برند، ولی از آنجا که هیچ تکیه گاه و پناهگاهی ندارند از شدت بیچارگی بی اختیار دست به دامن معبودان و رهبران خود می زنند اما (در این هنگام رهبران گمراه آنها دست رد به سینه آنان می کوبند و از پیروان خود تبری می جویند) (اذ تبرا الذین اتبعوا من الذین اتبعوا). (و در همین حال عذاب الهی را با چشم خود می بینند و دستشان از همه جا کوتاه می شود) (و راوا العذاب و تقطعت بهم الاسباب). بدیهی است منظور از معبودها در اینجا بتهای سنگی و چوبی نیستند، بلکه انسان های جبار و خودکامه و شیاطینی هستند که این مشرکان، خود را دربست در اختیارشان گذاردند، و تسلیم بی قید و شرط در مقابل آنها شدند.